(HPĐT)- Theo quy định tại Nghị định số 147/2024/NĐ-CP của Chính phủ, đến hết ngày 25-3-2025, người dùng mạng xã hội phải hoàn thành định danh tài khoản để có thể thực hiện đầy đủ các tương tác, như viết bài, bình luận, chia sẻ bài viết… Với những người sử dụng mạng xã hội để bán hàng trực tuyến qua hình thức livestream sẽ phải xác thực danh tính bằng số định danh cá nhân. Điều này giúp tăng tính minh bạch và trách nhiệm của người dùng, đồng thời giảm bớt hoạt động lừa đảo trên không gian mạng.

Những người bán hàng livestream qua mạng xã hội tuân thủ nghiêm quy định định danh tài khoản.

"Mạng ảo, tổn hại thật" 

Sử dụng mạng xã hội Facebook từ 15 năm nay, nhưng khoảng 3 năm trở lại đây, chị Phạm Thị Dịu, ở ngõ 52 phố Tiền Phong, phường Đằng Hải (quận Hải An) ngừng đăng thông tin lên tài khoản của mình. Chị Dịu bày tỏ: Cùng với sự gia tăng nhanh chóng của người dùng, chất lượng thông tin trên Facebook nói riêng, các nền tảng mạng xã hội nói chung cũng phức tạp và khó kiểm soát hơn, nhất là gia tăng các hoạt động lừa đảo trên không gian mạng khiến nhiều người dùng mạng xã hội thấy “bất an”. Như vụ việc hồi đầu tháng 1-2025, Công an tỉnh Quảng Ninh bắt giữ Phạm An Tân, sinh năm 1991, trú tại huyện Cẩm Giàng (tỉnh Hải Dương) có hành vi lừa đảo qua mạng xã hội để chiếm đoạt tài sản của một phụ nữ ở thành phố Hạ Long (tỉnh Quảng Ninh) hơn 1,7 tỷ đồng. Hay chị P.T.T (trú tại Hải Phòng) bị lừa hơn 1 tỷ đồng khi đặt phòng nghỉ tại một khu du lịch ở tỉnh Ninh Bình qua không gian mạng. 

Trên đây chỉ là một số vụ việc phản ánh mặt tối của mạng xã hội đang diễn ra trên không gian mạng. Các hành vi lừa đảo, xúc phạm cá nhân, tổ chức… vẫn diễn ra thường xuyên với chiều hướng gia tăng mặc cho cảnh báo liên tục từ cơ quan chức năng. Sở dĩ có tình trạng trên là do người dùng mạng xã hội có thể thoải mái lập những tài khoản ảo mà không cần cung cấp danh tính chính xác của bản thân. Từ đó tạo cơ sở để thực hiện những hành vi phạm pháp cũng như gây nhiều khó khăn cho các cơ quan chức năng trong việc truy vết. 

Do đó yêu cầu định danh tài khoản mạng xã hội được xem là hành động cần thiết nhằm tạo sự trong sạch, minh bạch cho không gian mạng. Theo Chánh văn phòng Hội Luật gia thành phố Vũ Việt Cường, điểm e khoản 3 Điều 23 Nghị định 147/2024/NĐCP quy định “chỉ các tài khoản đã được xác thực mới được đăng tải thông tin (viết bài, bình luận, livestream) và chia sẻ thông tin trên mạng xã hội”. Khi xác thực được danh tính sẽ xác định trách nhiệm, mỗi người dùng mạng xã hội sẽ phải cẩn trọng hơn với những lời nói, việc làm của mình, từ đó giúp tạo không gian mạng lành mạnh và an toàn hơn. Nếu vi phạm các quy định về phát ngôn, ứng xử, các cơ quan chức năng sẽ dễ dàng truy cứu trách nhiệm của chủ tài khoản theo danh tính được xác thực. 

Theo thống kê mới nhất từ Bộ Thông tin – Truyền thông cuối năm 2024, đến nay, trung bình mỗi người Việt Nam sở hữu ít nhất 2 tài khoản trên các nền tảng mạng xã hội nước ngoài. Trong đó, Facebook, Youtube và TikTok đang là 3 nền tảng mạng xã hội nước ngoài phổ biến nhất. Tuy nhiên, nền tảng mạng xã hội có nhiều người dùng nhất tại Việt Nam vẫn là nền tảng mạng xã hội trong nước Zalo.

Trách nhiệm bảo mật thông tin khách hàng 

Trên thực tế, khi sử dụng mạng xã hội để tương tác, chia sẻ, nắm bắt thông tin, người đăng ký tài khoản bằng số điện thoại cũng không chịu nhiều ảnh hưởng. Tuy nhiên, những người sử dụng mạng xã hội như kênh livestream để bán hàng lại khác. Chị Phạm Thị Trâm Anh, ở ngõ 379 đường Miếu Hai Xã, phường Dư Hàng Kênh (quận Lê Chân) cho biết: Tôi có đọc quy định về việc người sử dụng tính năng livestream bán hàng trên mạng xã hội phải xác thực tài khoản bằng căn cước công dân. Tôi thực hiện thử trên tài khoản Facebook, các bước xác thực khá đơn giản. Tuy nhiên, tôi băn khoăn về tính bảo mật thông tin cá nhân khi nhà mạng yêu cầu cung cấp bản chụp căn cước công dân có gắn chip. 

Theo Chánh văn phòng Hội Luật gia thành phố Vũ Việt Cường, băn khoăn, lo lắng này của người dùng hoàn toàn có cơ sở. Để bảo vệ dữ liệu cá nhân của người dân, Chính phủ ban hành Nghị định số 13/2023/NĐCP, trong đó quy định, cơ quan, tổ chức, cá nhân vi phạm quy định bảo vệ dữ liệu cá nhân có thể bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính, xử lý hình sự theo quy định tùy mức độ vi phạm. Trong đó, hành vi chuyển giao thông tin của người tiêu dùng cho bên thứ ba khi chưa có sự đồng ý của người tiêu dùng theo quy định, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác có thể bị xử phạt từ 10 triệu đến 20 triệu đồng đối với cá nhân theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP. Ngoài việc bị xử phạt vi phạm hành chính, người nào thực hiện hành vi trái pháp luật dẫn đến làm lộ thông tin của khách hàng nếu đủ yếu tố cấu thành còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông quy định tại Điều 288 Bộ luật Hình sự. Hiện, Chính phủ đề xuất và được Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí bổ sung xây dựng dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025. 

Còn theo PGS-TS Lê Đắc Nhường, Trưởng Khoa Công nghệ thông tin (Trường đại học Hải Phòng), cùng với nỗ lực của các cơ quan chức năng trong bảo vệ thông tin cá nhân của người dùng mạng xã hội, việc chủ các tài khoản mạng xã hội đăng ký chính danh tài khoản cũng là cách để tự bảo vệ mình.