Phiên tòa trực tuyến tại TAND thành phố xét xử vụ việc khởi kiện UBND huyện Thủy Nguyên vào tháng 1-2022.

Người có trách nhiệm tham gia phiên tòa chưa nhiều

Theo quy định tại Khoản 3, Điều 60 Luật Tố tụng hành chính 2015, sửa đổi bổ sung năm 2019, trường hợp người bị kiện là cơ quan, tổ chức hoặc người đứng đầu cơ quan tổ chức thì người bị kiện chỉ được ủy quyền cho cấp phó của mình đại diện. Người được ủy quyền phải tham gia vào quá trình giải quyết toàn bộ vụ án, thực hiện đầy đủ quyền, nghĩa vụ của người bị kiện và không được ủy quyền lại cho người thứ ba. Quy định là vậy nhưng trên thực tế, tại nhiều vụ kiện hành chính, đại diện UBND các cấp khi bị kiện có đơn xin vắng mặt, không phối hợp cung cấp tài liệu chứng cứ theo yêu cầu của Tòa án. Như theo thông tin từ Tòa hành chính (TAND thành phố), vụ việc bà Đàm Thị Quý, ở thôn 2, xã Hoa Động khởi kiện UBND huyện Thủy Nguyên, yêu cầu hủy bỏ quyết định thu hồi đất và quyết định bồi thường đất đối với gia đình bà được TAND thành phố thụ lý giải quyết từ ngày 20-12-2023. Tuy nhiên, UBND huyện Thủy Nguyên không gửi ý kiến đối với yêu cầu của người khởi kiện và cung cấp các tài liệu, chứng cứ liên quan. TAND thành phố phải 2 lần ban hành văn bản đôn đốc UBND huyện Thủy Nguyên thực hiện. Hay như vụ việc bà Vũ Thị Hà, ở số 69/246B, phố Đà Nẵng (quận Ngô Quyền) khởi kiện, đề nghị TAND thành phố tuyên hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) của gia đình bà do UBND huyện An Dương cấp sai, nhưng cơ quan liên quan không cung cấp các tài liệu, chứng cứ làm rõ việc tiếp nhận hồ sơ đề nghị cấp GCNQSDĐ cho công dân, đồng thời không cử người tham gia phiên họp tiếp cận, công khai chứng cứ và đối thoại, không có mặt tại phiên xét xử theo triệu tập của cơ quan Tòa án.

Phát biểu tại hội thảo tăng cường chấp hành pháp luật tố tụng hành chính và thi hành án hành chính trên địa bàn thành phố do Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp thành phố tổ chức sáng 4-10 tại Trung tâm Hội nghị thành phố, Phó viện trưởng Viện KSND thành phố Nguyễn Sơn Hà cho biết: Quá trình kiểm sát giải quyết các vụ án hành chính cho thấy có tới 90% số vụ án hành chính, đồng chí Chủ tịch hoặc Phó chủ tịch UBND các cấp được ủy quyền không tham gia phiên tòa theo thông báo triệu tập của Tòa án.

Chấp hành pháp luật tố tụng hành chính

Trao đổi chung quanh vấn đề này, Phó chủ tịch UBND huyện Thủy Nguyên Uông Minh Long cho rằng: Lãnh đạo cơ quan hành chính các cấp thường phải chủ trì, giải quyết nhiều công việc ở địa phương. Việc quy định bắt buộc người tham gia giải quyết các vụ kiện hành chính là Chủ tịch hoặc Phó chủ tịch UBND các cấp trong khi, trưởng các phòng, ban chuyên môn trực tiếp tham mưu các quyết định, hành vi hành chính cho lãnh đạo địa phương lại không được phép đại diện sẽ hạn chế tham gia phiên tòa của người bị khởi kiện. Đồng tình với ý kiến này, Phó chủ tịch UBND quận Ngô Quyền Lê Chưởng thông tin: Tổng số vụ kiện hành chính Chủ tịch UBND quận và UBND quận thời gian qua 56 vụ, trong đó có tới 52 vụ đang trong quá trình xét xử phúc thẩm. Khi giải quyết vụ việc, nhiều trường hợp người khởi kiện đề nghị hoãn phiên tòa, bổ sung người tham gia tố tụng dẫn đến phiên tòa phải hoãn, mở lại nhiều lần, mất nhiều thời gian chuẩn bị hồ sơ, sắp xếp công việc và bố trí cán bộ tham gia. Vì vậy, ở hầu hết vụ việc, đại diện theo ủy quyền của địa phương có văn bản đề nghị Tòa xét xử vắng mặt.

Trước khó khăn của các cơ quan hành chính cử người tham dự các phiên tòa hành chính, Phó viện trưởng Viện KSND cấp cao tại Hà Nội Vũ Quang Huy nhấn mạnh tại hội thảo: Theo quy định pháp luật trước đây, các cơ quan hành chính là chủ thể trực tiếp giải quyết các vụ việc này. Nay, để bảo đảm khách quan, chính xác, luật quy định Tòa án giải quyết vụ kiện hành chính nhưng trách nhiệm tham gia, cung cấp tài liệu chứng cứ… vẫn là của UBND các cấp. Các cơ quan hành chính cần nhận thức rõ trách nhiệm của mình, từ đó chủ động bố trí cán bộ tham gia giải quyết các vụ việc theo luật định. Qua đó, cho thấy được trách nhiệm và kinh nghiệm ban hành các quyết định hành chính, thực hiện hành vi hành chính bảo đảm chặt chẽ, đúng luật.

Để tháo gỡ vướng mắc giải quyết các vụ kiện hành chính, các đại biểu tại hội thảo cũng đề xuất nhiều giải pháp. Phó giám đốc Sở Tư pháp Nguyễn Đức Quyết đề nghị sửa đổi Luật Tố tụng hành chính theo hướng mở rộng quy định người được ủy quyền tham gia các phiên tòa hành chính. Còn theo Phó chủ tịch UBND quận Ngô Quyền Lê Chưởng, việc tổ chức xét xử trực tuyến các vụ kiện hành chính sẽ tạo điều kiện thuận lợi đối với người tham dự phiên tòa và tình trạng mất trật tự phiên tòa do người khởi kiện bức xúc khi tranh tụng.