(HPĐT)- Trong ký ức của rất nhiều người dân thành phố Hải Phòng, Nhà đèn và Nhà máy điện Cửa Cấm không chỉ là một địa danh quen thuộc mà còn chứa đựng niềm tự hào lớn khi đây được coi là nơi khởi đầu của dòng điện trên đất nước Việt Nam. Sự tồn tại hàng trăm năm của nhà máy gắn liền với sự ra đời, phát triển của thành phố Hải Phòng, gắn liền với truyền thống hào hùng và anh dũng trong công cuộc bảo vệ và xây dựng thành phố trong suốt 70 năm qua. Để bây giờ, dòng điện của Hải Phòng luôn tỏa sáng, phục vụ đắc lực sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá thành phố và đất nước.

Nhà máy điện Cửa Cấm Hải Phòng trong quá trình xây dựng vào năm 1892. Ảnh tư liệu

Theo Công ty TNHH MTV Điện lực Hải Phòng, Nhà máy điện Cửa Cấm được thực dân Pháp khởi công xây dựng vào ngày 18-4- 1892, đưa vào vận hành vào ngày 1-2-1894, công suất thiết kế 5.500kW với 3 tổ máy. Ở thời điểm đó, Nhà máy điện Cửa Cấm là nhà máy điện đầu tiên ở Việt Nam, cũng là Nhà máy đầu tiên ở xứ Đông Dương. Trước đó, thực dân Pháp cũng lắp đặt một trạm phát điện nhỏ ở đường Francis Garnier (nay là đường Minh Khai) mà người dân quen gọi là Nhà máy đèn vườn hoa (trụ sở Công ty TNHH MTV điện lực Hải Phòng ngày nay) để phân biệt với Nhà máy điện Cửa Cấm. Từ khi có Nhà máy điện Cửa Cấm, nhà máy đèn vườn hoa chuyển thành Nhà phân phối điện. Đây cũng là tiền thân của Công ty TNHH MTV Điện lực Hải Phòng. Cùng với sự ra đời của Nhà máy điện Cửa Cấm và Nhà máy đèn Hải Phòng, đội ngũ những người thợ điện Hải Phòng dần hình thành và lớn mạnh. Phong trào đấu tranh của những người thợ điện phát triển từ hình thức đấu tranh tự phát tới đấu tranh có tổ chức với quy mô lớn. Năm 1930, khi Đảng Cộng sản Đông Dương được thành lập, Chi bộ Máy điện Cửa Cấm cũng là một trong những Chi bộ Đảng đầu tiên của Hải Phòng. Trong đội ngũ công nhân Ngành điện Hải Phòng xuất hiện nhiều chiến sĩ cách mạng ưu tú. Nổi bật là đồng chí Nguyễn Đức Cảnh, chủ tịch Công hội đỏ (1929- 1930), từng là thợ điện xưởng phát điện Thượng Lý - Nhà máy Xi măng Hải Phòng; đồng chí Hoàng Văn Đoài, bí thư Chi bộ Đảng đầu tiên của ngành điện Hải Phòng, là thợ điện Nhà máy điện Cửa Cấm. 

70 năm qua đi, cùng với thành phố và đất nước, ngành Điện Hải Phòng cũng lớn mạnh không ngừng và luôn đi trước một bước để đáp ứng và theo kịp sự phát triển của thành phố. Từ chỗ tỷ lệ tổn thất điện năng đạt trên 59%, thuộc diện cao nhất cả nước vào năm 1992, ngành điện Hải Phòng nỗ lực không ngừng, đưa tỷ lệ tổn thất điện năng đạt 2,66% vào năm 2024. Sản lượng điện thương phẩm qua từng năm cũng không ngừng tăng cao. Từ chỗ đạt 10 triệu kWh vào năm 1955, đến năm 2024 đã là 8.961 triệu kWh, gấp gần 900 lần. Những năm gần đây, để đáp ứng tốc độ tăng trưởng phụ tải của thành phố Hải Phòng, Tổng công ty Điện lực miền Bắc cũng giành hàng nghìn tỷ đồng hằng năm để cải tạo, nâng cấp lưới điện nhằm đáp ứng nhu cầu điện năng ngày càng tăng của các thành phần kinh tế của thành phố. Trong giai đoạn 2021-2025, Tổng công ty triển khai 39 dự án với tổng vốn đầu tư khoảng trên 4.000 tỷ đồng, trong đó, có 10 dự án đã hoàn thành đóng điện và 29 dự án đang triển khai. Từ đó, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng an ninh của thành phố Hải Phòng. 

Từ nơi khởi đầu của dòng điện Việt Nam hơn 130 năm trước, ngành điện Hải Phòng đã đi một chặng đường dài - từ những bóng đèn đầu tiên thắp sáng phố Cảng cho tới những trạm biến áp hiện đại nuôi dưỡng các khu công nghiệp, khu kinh tế. Quá khứ vẻ vang ấy không chỉ là niềm tự hào, mà còn là động lực để ngành điện thành phố tiếp tục phát huy vai trò tiên phong, giữ vững ánh sáng niềm tin, đưa Hải Phòng vươn xa trong kỷ nguyên mới.