Sở dĩ đề xuất trên nhận được phản hồi hết sức tích cực của người dân bởi trong quá trình triển khai Luật BHYT hiện hành bộc lộ những hạn chế nhất định. Cụ thể, những trường hợp đặc thù như bệnh hiếm, bệnh hiểm nghèo không được tự đi khám và điều trị ở tuyến trên, trong khi cơ sở tuyến dưới chưa có đủ năng lực chuyên môn, nên phải chuyển tuyến. Đáng nói, thủ tục chuyển tuyến gây nhiều phiền hà, mệt mỏi với người bệnh. Trước hết, các cơ sở y tế tuyến dưới muốn “giữ” người bệnh vì đó là nguồn thu để trang trải hoạt động của đơn vị. Tiếp đến, quy trình chuyển tuyến phải qua nhiều cấp, bắt đầu từ nơi đăng ký khám, chữa bệnh ban đầu tới cấp cuối là tuyến trung ương (từ năm 2025 sẽ theo 3 cấp chuyên môn kỹ thuật theo Luật Khám, chữa bệnh (sửa đổi) vừa được ban hành). Đối với 62 bệnh được điều trị trực tiếp tại bệnh viên tuyến trung ương cũng yêu cầu có giấy chuyển tuyến một lần trong năm theo Thông tư số 40 của Bộ Y tế.

Thực tế, để có “giấy thông hành” chuyển tuyến từ cơ sở khám, chữa bệnh tuyến dưới lên tuyến trên mất nhiều thì giờ, công sức, trong khi thời gian đối với người bị bệnh hiếm, bệnh hiểm nghèo “quý hơn vàng”. Do quá trình xin giấy chuyển tuyến khó khăn, phức tạp nên phát sinh nhiều tiêu cực. Không ít gia đình phải vận dụng mọi mối quan hệ, cơ chế “xin-cho” để người nhà được chuyển tuyến nhanh chóng; có trường hợp phải nhờ cậy đến “cò” làm giấy chuyển tuyến với giá từ 7-10 triệu đồng. Nếu không có giải pháp căn cơ, tình trạng này tiếp diễn không chỉ ảnh hưởng quyền lợi của người bệnh có thẻ BHYT mà còn phát sinh những tiêu cực phức tạp, nghiêm trọng khác.

Quy định mới được đề xuất trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT lần này được đánh giá là “lợi nhiều bề” đối với người bệnh. Tuy nhiên, để bảo đảm quy định mới được triển khai thực sự hiệu quả, trên cơ sở thực tế khám, chữa bệnh BHYT, Bộ Y tế cần sớm ban hành danh mục các bệnh, các kỹ thuật can thiệp điều trị hoặc phẫu thuật, thủ thuật được thông tuyến theo điều khoản này. Trong đó, có thể giao Sở Y tế phối hợp BHXH các địa phương căn cứ khả năng cung ứng dịch vụ của địa phương để đề xuất quy định các bệnh, tình trạng bệnh được thông tuyến khám, chữa bệnh BHYT để các bộ, ngành xem xét, quyết định. Để tránh nguy cơ lạm dụng chính sách, triệt tiêu cơ chế xin-cho, cơ quan chủ trì soạn thảo Luật cũng cần xem xét, đề xuất rõ nguyên tắc, tiêu chí, điều kiện cụ thể, các trường hợp đặc thù được “đến thẳng” tuyến trung ương khám, điều trị. Đồng thời, có đánh giá tổng thể, toàn diện hơn khi mở rộng quyền lợi của người bệnh, góp phần bảo đảm thu-chi quỹ BHYT cân bằng, an toàn, hiệu quả cao.