(HPĐT)- Hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ được coi là “chìa khóa” để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển bền vững. Tuy nhiên, hiện hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Hải Phòng đang gặp nhiều thách thức, cần sự trợ lực từ phía cơ quan quản lý Nhà nước.

Các doanh nghiệp lớn tại Hải Phòng tăng cường đầu tư cho hoạt động nghiên cứu và phát triển. Trong ảnh: Công nhân Nhà máy sản xuất ô tô VinFast trên dây chuyền sản xuất. Ảnh: DUY THÍNH

Còn nhiều thách thức 

Cuối năm 2024, Sở Khoa học và Công nghệ (KHCN) tổ chức đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ KHCN không sử dụng ngân sách Nhà nước “Nghiên cứu xây dựng quy trình sản xuất và sử dụng chế phẩm vi sinh cải tạo đất canh tác nông nghiệp” do Công ty TNHH nông nghiệp xanh Sông Giá (thành phố Thủy Nguyên) chủ trì. Chế phẩm vi sinh tên thương mại VS đất TS99 có tính năng cải tạo đất trồng, tăng độ phì, độ tơi xốp, giảm mầm bệnh gây hại cho cây trồng, góp phần cải tạo đất trồng, giảm chi phí hóa học trong sản xuất nông nghiệp, hướng tới nền nông nghiệp hữu cơ, được các thành viên Hội đồng đánh giá cao. Theo Giám đốc Công ty TNHH nông nghiệp xanh Sông Giá Đỗ Thị Thúy Hà, doanh nghiệp gặp khó khi thiếu sự kết nối với viện nghiên cứu. Sau khi nghiên cứu thành công, việc đưa sản phẩm ra thị trường thiếu hành lang pháp lý và cơ chế hỗ trợ. Chưa kể, chi phí và nhân lực nghiên cứu đang là thách thức lớn đối với doanh nghiệp. Doanh nghiệp mong được các sở, ngành đồng hành trong quá trình thử nghiệm, đánh giá và thương mại hóa sản phẩm. 

Chung quan điểm, Giám đốc Công ty TNHH Thương Nam (quận Hồng Bàng) Lê Thanh Sơn bày tỏ, dù nhận thức rõ tầm quan trọng và từng bỏ hàng tỷ đồng để nghiên cứu phát triển sản phẩm nhưng doanh nghiệp bị “hụt hơi” khi tái đầu tư cho hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Với sự cạnh tranh khốc liệt của thị trường, doanh nghiệp sớm muộn sẽ bị “văng” ra khỏi “cuộc chơi” nếu không đầu tư liên tục cho hoạt động R&D. Hiện, hoạt động R&D chủ yếu tập trung tại các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và số ít doanh nghiệp, tập đoàn lớn của thành phố như: Sơn Hải Phòng, Nhựa Tiền Phong, Xi măng Hải Phòng…, trong khi, phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa Hải Phòng gặp nhiều hạn chế. Hạn chế này xuất phát từ yếu tố chủ quan khi không ít doanh nghiệp bằng lòng với sản phẩm đang có mà không xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm dài hạn, không nghiên cứu, cập nhật xu thế phát triển của thị trường dẫn đến không định hướng đầu tư cho hoạt động R&D. Bên cạnh đó, doanh nghiệp vừa và nhỏ gặp khó về năng lực nghiên cứu, đội ngũ nhân sự trình độ cao và tài chính, chưa kể, vấp phải sự cạnh tranh từ doanh nghiệp lớn khiến doanh nghiệp vừa và nhỏ khó chen chân vào phân khúc thị trường đòi hỏi công nghệ cao.

Tăng cường các giải pháp hỗ trợ 

Bên cạnh nguyên nhân chủ quan, cần thừa nhận thực tế, hoạt động R&D trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ thành phố chưa nhận được sự hỗ trợ từ các chính sách cụ thể. Mặc dù Chính phủ có các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp KHCN, khuyến khích R&D trong doanh nghiệp như ưu đãi thuế, mặt bằng, vốn tín dụng…, nhưng việc tiếp cận chính sách còn phức tạp, nhất là với các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ không có đội ngũ chuyên trách. Giám đốc Công ty TNHH Thương Nam Lê Thanh Sơn đề xuất, Nhà nước và thành phố cần cung cấp đầy đủ thông tin thị trường, cập nhật xu thế phát triển công nghệ cho doanh nghiệp; hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo nhân lực; thành lập trung tâm R&D; định hướng nghiên cứu và hỗ trợ doanh nghiệp triển khai các nhiệm vụ nghiên cứu theo định hướng phát triển của thành phố. Quan trọng hơn, doanh nghiệp mong muốn, với nhận thức chấp nhận rủi ro trong hoạt động nghiên cứu, thành phố có các chính sách hỗ trợ R&D dành riêng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, kết hợp các chương trình vay vốn từ ngân hàng với điều kiện đơn giản, thủ tục nhanh gọn để doanh nghiệp tái đầu tư cho R&D. 

Thời gian tới, để thúc đẩy hoạt động nghiên cứu và phát triển trong doanh nghiệp vừa và nhỏ, Sở KHCN tiến hành khảo sát đánh giá trình độ công nghệ của doanh nghiệp Hải Phòng, cập nhật hằng năm, trên cơ sở đó, tìm hiểu nhu cầu nghiên cứu của các doanh nghiệp. Trưởng Phòng Quản lý khoa học (Sở KHCN) Đặng Trần Kiên cho biết, Sở KHCN tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp tham gia các nhiệm vụ KHCN phục vụ cho chính doanh nghiệp; làm cầu nối giữa doanh nghiệp với các viện nghiên cứu để phối hợp triển khai các nhiệm vụ. Đồng thời, Sở thực hiện vai trò “bà đỡ” tham mưu thành phố có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp triển khai tốt nhiệm vụ KHCN, cho ra sản phẩm cuối cùng theo nguyên tắc các nhiệm vụ KHCN của thành phố xuất phát từ doanh nghiệp, doanh nghiệp phải có đối ứng để gắn trách nhiệm, kết hợp các chuyên gia, viện nghiên cứu để đưa ra các sản phẩm mới được doanh nghiệp ứng dụng và đưa ra thị trường, nhằm tăng hiệu quả thực tiễn của nhiệm vụ KHCN.