Biến đổi khí hậu làm gia tăng hiện tượng thời tiết cực đoan, ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân. Ảnh: MINH HÀ

(HPĐT)- Hiện tượng biến đổi khí hậu (BĐKH) đang diễn biến ngày càng trầm trọng trên thế giới và Việt Nam, trong đó có Hải Phòng, gây hậu quả nặng nề hơn. Các biểu hiện như tăng nhiệt độ toàn cầu, mực nước biển tăng cao và thảm họa thời tiết cực đoan ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống hằng ngày của con người xuất hiện ngày càng nhiều, cường độ mạnh, phạm vi tác động sâu rộng hơn.

Xâm nhập mặn diễn biến phức tạp

Những ngày này, người dân các tỉnh, thành phố đồng bằng sông Cửu Long trải qua giai đoạn khó khăn chưa từng thấy, khi nắng nóng kéo dài, xâm nhập mặn, tình trạng khan hiếm nước sạch diễn ra trầm trọng. Tại các tỉnh Nam Trung bộ và Tây Nguyên khô hạn xảy ra với mức độ gay gắt. BĐKH với những diễn biến bất thường và sự khắc nghiệt của thời tiết đang ngày càng rõ nét hơn. Tại Hải Phòng, xâm nhập mặn phức tạp, cao hơn, tiến sâu vào hệ thống sông của thành phố. Theo Phó tổng giám đốc Công ty CP Cấp nước Hải Phòng Nguyễn Danh Quân, chưa bao giờ xâm nhập mặn tại Hải Phòng lại phức tạp như hiện nay. Riêng tại hệ thống thủy lợi An Kim Hải, vào tháng 12-2023 và tháng 1-2024, có thời điểm tưởng phải tạm dừng hoạt động Nhà máy nước An Dương do xâm nhập mặn, tuy nhiên do phát hiện và xử lý kịp thời nên ngăn chặn được. Những năm gần đây, nước mặn đang có xu hướng xâm nhập sâu vào các triền đê sông tại Hải Phòng như sông Văn Úc, sông Lạch Tray, sông Cấm…

Những khu vực bị xâm nhập mặn diễn ra nhiều nhất và đe dọa trực tiếp nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, dân sinh là các hệ thống thủy lợi Đa Độ, Tiên Lãng và An Hải. Tại hệ thống thủy lợi An Hải, những ngày cận Tết Nguyên đán vừa qua, xâm nhập mặn diễn ra mạnh, tại khu vực triền đê hữu sông Cấm ghi nhận xâm nhập mặn tới cống Bãi Mắm; còn tại triền đê tả Lạch Tray, xâm nhập mặn tới tận khu vực cống Tỉnh Thủy mới. Tại hệ thống thủy lợi Đa Độ, trước năm 2019, mặn xâm nhập sâu nhất trung bình mới đến cống Phương Hạ với nồng độ 0,2‰; trên sông Lạch Tray mới đến cống Trường Sơn với nồng độ 0,1‰. Tuy nhiên, từ tháng 12-2023 đến nay, mặn xuất hiện sớm với nồng độ mặn cao, xâm nhập sâu bao trùm lên toàn bộ hệ thống. Tại cống chính đầu mối tưới Trung Trang có những thời điểm nồng độ mặn lên đến 7,2‰. Việc lấy nước được thực hiện duy nhất trong tháng 1-2024 là từ 26-1 đến 30-1, khi thủy điện xả nước 6 ngày. Còn lại con nước thứ hai trong tháng, việc lấy nước chưa thực hiện được, do đó những ngày Tết, doanh nghiệp thủy lợi phải cắt cử người canh chờ để lấy nước vào hệ thống.

Cần thực hiện nhiều giải pháp

Các nhà khoa học cảnh báo năm 2024 BĐKH có thể còn diễn ra tồi tệ hơn, với hiện tượng El Nino làm tăng nhiệt độ ngay những tháng đầu năm. Xu hướng này kết hợp với quá trình nóng lên của đại dương làm tăng hơn gấp đôi tốc độ mực nước biển dâng trong thập niên qua, so với giai đoạn 1993-2002. Theo Phó giám đốc Đài khí tượng thủy văn khu vực Hải Phòng Nguyễn Hồng Sinh, mùa hè năm 2024 có khả năng xuất hiện nhiều đợt nắng nóng với cường độ gay gắt hơn so với trung bình nhiều năm. Thực tế này là “báo động đỏ” để cộng đồng dân cư, lực lượng chức năng có giải pháp hữu hiệu hơn để thích ứng với biến đổi khí hậu, làm chậm lại sự nóng lên của khí hậu toàn cầu.

Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Phạm Minh Thành nhấn mạnh: Hải Phòng được đánh giá là 1 trong 13 thành phố cảng lớn trên thế giới bị thiệt hại do biến đổi khí hậu (BĐKH). Các hệ quả từ BĐKH, nước biển dâng sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hoạt động kinh tế- xã hội trên địa bàn thành phố. Các hiện tượng khí hậu cực đoan như hạn hán, ngập lụt, nắng nóng, rét đậm, rét hại, bão lớn kết hợp triều cường gây úng ngập trên diện rộng, sạt lở đất và nhiễm mặn nguồn nước diễn ra thường xuyên hơn. Việc thích ứng và giảm nhẹ những thiệt hại do BĐKH gây ra đã và đang trở thành những nhiệm vụ chiến lược của Việt Nam nói chung, thành phố Hải Phòng nói riêng. UBND thành phố ban hành và thực hiện nhiều giải pháp thích ứng như các kế hoạch hành động thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2014-2020; thực hiện Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu; ứng phó với BĐKH giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050”…

Thời gian qua, thành phố đạt được những kết quả bước đầu trong hoạt động thích ứng BĐKH, như phân vùng rủi ro thiên tai, cảnh báo các loại hình thiên tai như lũ, ngập lụt, sạt lở đất,... để có những giải pháp phòng tránh và giảm nhẹ; tu bổ và nâng cấp, tăng cường khả năng chống lũ cho các tuyến đê sông; phục hồi diện tích rừng phòng hộ ven sông và ven biển, hệ sinh thái bãi triều; tổ chức diễn tập thường niên ứng phó với các hiện tượng thời tiết bất thường. Để ứng phó với sự dâng cao mực nước biển, thành phố thực hiện phát triển đồng bộ giữa kết cấu hạ tầng cảng biển với hạ tầng công cộng; ban hành và thực hiện tích cực kế hoạch loại bỏ những công nghệ không thân thiện với môi trường trong các ngành nông nghiệp, công nghiệp, giao thông vận tải và năng lượng… Tuy nhiên, trong bối cảnh BĐKH đang diễn ra nhanh chóng, các hành động ứng phó cần tiếp tục được thực hiện khẩn trương mạnh mẽ, tích cực hơn nữa.