Khu kinh tế ven biển phía Nam với cảng trung chuyển quốc tế Nam Đồ Sơn tạo động lực quan trọng để Hải Phòng phát triển bứt phá. Trong ảnh: Các bến tại Cảng cửa ngõ quốc tế ở Lạch Huyện, Cát Hải. Ảnh: Lê Dũng

Kỳ cuối: Lợi thế so sánh vượt trội, động lực phát triển to lớn

(HPĐT)- Thành phố đặt mục tiêu xây dựng KKT ven biển phía Nam là KKT sinh thái thế hệ 3.0, đa ngành, tập trung vào lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao, logistics hiện đại, là đầu mối để Hải Phòng tham gia chuỗi giá trị và cung ứng khu vực và thế giới; tăng cường củng cố quốc phòng- an ninh. Theo đề án, KKT thứ hai của thành phố sẽ có những lợi thế so sánh vượt trội, ưu thế cạnh tranh cao, từ đó phấn đấu đến năm 2030 trở thành động lực chủ đạo của nền kinh tế thành phố, tương đương với 80% năng lực KKT Đình Vũ - Cát Hải năm 2023.

Mô hình thế hệ mới nhiều ưu việt

Theo Đề án thành lập KKT ven biển phía Nam, thành phố đề xuất lựa chọn mô hình KKT thế hệ 3.0. Đây là mô hình mới, kết hợp tính ưu việt của các mô hình 1.0 và 2.0 và bổ sung yếu tố phát triển bền vững, chuyển đổi xanh. Mô hình KKT 3.0 là xu thế phát triển tất yếu, phù hợp với Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh thời kỳ 2011-2020 và tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1393/2012/QĐ-TTg.

Thực tế thành lập và phát triển các KKT tại Việt Nam cho thấy, trong 18 KKT được thành lập có 14 khu được thành lập trong giai đoạn 2003-2010, 4 khu được thành lập trong giai đoạn 2011-2020. Như vậy, phần lớn các KKT, trong đó có KKT Đình Vũ - Cát Hải được thành lập trước khi nước ta xác định các mục tiêu về tăng trưởng xanh và giảm phát thải khí nhà kính, do đó không có định hướng về đáp ứng các yêu cầu này. Việc tái định hướng phát triển KKT theo mô hình 3.0 sẽ nắm bắt cơ hội tốt từ tăng trưởng phát thải thấp và cách mạng công nghiệp 4.0. Thành lập KKT ven biển phía Nam Hải Phòng và định hướng phát triển theo mô hình thế hệ 3.0 sẽ cho hiệu quả cao về kinh tế- xã hội. KKT giữ vai trò quan trọng trong gắn kết hài hòa các yếu tố tự nhiên - con người - xã hội, hình thành những khu công nghiệp với định hướng xanh, sinh thái, tập trung thu hút các lĩnh vực công nghệ cao, công nghiệp sạch, phát thải thấp, sử dụng tiết kiệm và hiệu quả tài nguyên.

Theo Ngân hàng Thế giới, mô hình KKT trên thế giới chuyển từ thế hệ 1.0 sang thế hệ 3.0 tiếp cận theo hướng hệ sinh thái tích hợp, toàn diện để tạo ra những giải pháp tổng hợp nhằm giải quyết các xu hướng toàn cầu về tăng trưởng carbon thấp, nắm bắt cơ hội từ sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo. Định hướng xanh, phát thải thấp nêu trong quyết định thành lập KKT ven biển phía Nam Hải Phòng sẽ là tín hiệu để thu hút các tổ chức tài chính xanh, công ty đa quốc gia chú trọng phát thải thấp và tăng trưởng xanh, nắm bắt được cơ hội từ xu thế quốc tế mới mang lại.

Lợi thế to lớn từ cảng Nam Đồ Sơn và khu thương mại tự do

Nghị quyết số 45, Nghị quyết số 30 của Bộ Chính trị và Quy hoạch thành phố đều xác định Hải Phòng là “trung tâm dịch vụ logistics quốc tế hiện đại” với hạt nhân là cảng biển cửa ngõ quốc tế. Khu vực Lạch Huyện và Nam Đồ Sơn hiện trạng và quy hoạch đều là cảng cửa ngõ quốc tế. Trong đó, khu cảng biển tại Lạch Huyện đang phục vụ KKT Đình Vũ - Cát Hải. Theo quy hoạch, cảng Nam Đồ Sơn với quy mô cảng biển đặc biệt quốc gia duy nhất ở miền Bắc, có vị trí vượt đảo Hòn Dấu ra biển, có độ sâu và luồng, lạch thuận lợi để tiếp nhận các tàu tải trọng lớn, có chức năng trung chuyển container quốc tế. Đồng thời, cảng Nam Đồ Sơn được kết nối đa dạng với hệ thống giao thông quốc gia (đường cao tốc và đường sắt) giúp giải phóng hàng nhanh chóng.

Một phần không gian KKT ven biển phía Nam được sử dụng phát triển khu thương mại tự do. Đây là bước đột phá đối với Hải Phòng và cả nước để thí điểm những cơ chế, chính sách mở cửa mạnh mẽ. Khi đó, KKT ven biển phía Nam là nơi duy nhất tại Việt Nam tới nay triển khai những chính sách hội nhập cao, tạo lợi thế vượt trội thu hút đầu tư nước ngoài, đủ sức cạnh tranh trong khu vực.

Khu thương mại tự do và cảng trung chuyển quốc tế Nam Đồ Sơn là nơi hội tụ của các tập đoàn đa quốc gia, đặc biệt là các tập đoàn trong lĩnh vực logistics. Khi đó, trình độ Logistics tại khu thương mại tự do phát triển theo tiêu chuẩn của các tập đoàn, từ đó tạo sức ép hình thành liên kết ngược vào chuỗi logistics nội địa. Đây là cơ sở để ngành logistics Việt Nam từng bước nâng cao hiệu quả hoạt động- điểm nghẽn đang hạn chế lợi thế cạnh tranh của hàng hóa trong nước xuất khẩu ra thị trường thế giới. Như vậy, thành lập Khu kinh tế ven biển phía Nam Hải Phòng tạo lợi ích là động lực đổi mới ngành logistics, nâng cao sức cạnh tranh hàng hóa của quốc gia.

Vị trí kết nối sâu rộng, thuận tiện

Yếu tố số một quyết định thành công của KKT là vị trí của nó. KKT ven biển phía Nam có lợi thế so sánh đặc biệt về vị trí: “Mặt tiền” hướng biển, chủ chốt là cảng Nam Đồ Sơn; “hậu phương” vững chắc là vùng công nghiệp các tỉnh thuộc vùng đồng bằng sông Hồng và các tỉnh phía Tây Nam của Trung Quốc. Đây được coi là lợi thế mang tính độc quyền của KKT ven biển phía Nam Hải Phòng. Ở mặt tiền ra biển, cụm cảng biển Hải Phòng, trong đó có cảng Nam Đồ Sơn nằm trên tuyến hàng hải và các tuyến hành lang kinh tế quốc tế.

Đặc trưng thành công của các đặc khu kinh tế là thúc đẩy nền kinh tế bản địa hội nhập với nền kinh tế quốc tế trong xu hướng toàn cầu hóa. Cảng biển nước sâu là một trong những điều kiện cần thiết để nền kinh tế bản địa liên kết với các chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị toàn cầu. Toàn bộ phạm vi quy hoạch vùng đất và vùng nước cảng Nam Đồ Sơn thuộc phạm vi KKT ven biển phía Nam Hải Phòng. Thành phố Hải Phòng phục vụ “hậu phương” công nghiệp của Vùng đồng bằng sông Hồng, các tỉnh ven biển Bắc bộ và mở rộng ra toàn bộ miền Bắc (tính từ Bắc Trung bộ trở ra). Trong đó, chỉ tính riêng 11 tỉnh Vùng đồng bằng sông Hồng có quy mô GRDP, giá trị sản xuất công nghiệp - xây dựng và kim ngạch xuất nhập khẩu chiếm tỷ trọng quan trọng với nền kinh tế cả nước.

Bên cạnh đó, tuyến đường ven biển đi xuyên tâm KKT ven biển phía Nam Hải Phòng đang dần hình thành. Đồng thời, tuyến cao tốc Ninh Bình - Hải Phòng được quy hoạch hoàn thành trước năm 2030, giúp hàng hóa của các tỉnh Duyên hải Bắc bộ rút ngắn quãng đường kết nối và thuận lợi với cảng Nam Đồ Sơn. Trong xu thế phát triển nền kinh tế “mở”, không gian “hậu phương công nghiệp” của Hải Phòng còn có thể mở ra vùng Tây Nam Trung Quốc, trực tiếp là hai tỉnh Quảng Tây và Vân Nam khi Bộ Giao thôngVận tải đang xây dựng Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi xây dựng tuyến đường sắt mới Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh kết nối với Côn Minh, tỉnh Vân Nam của Trung Quốc. Cùng với cảng biển, đường bộ cao tốc, đường sắt, đường thủy nội địa, tại KKT ven biển phía Nam quy hoạch xây dựng cảng hàng không quốc tế tại huyện Tiên Lãng, công suất đạt 12 triệu hành khách/năm.

Với mô hình KKT thế hệ mới, cùng lợi thế tuyệt đối, vị trí “độc quyền”, KKT ven biển phía Nam Hải Phòng sẽ thực sự là động lực quan trọng để thành phố Hải Phòng phát triển bứt phá mạnh mẽ, hoàn thành thắng lợi các mục tiêu Nghị quyết 45 của Bộ Chính trị đề ra.

------------------

(Xem từ số báo Hải Phòng hằng ngày ra ngày 6-7-2024)