Tại huyện Thủy Nguyên, xã Tân Dương sẽ sáp nhập xã Dương Quan thành phường Dương Quan.

Trong ảnh: Quang cảnh xã Tân Dương. Ảnh: TRUNG KIÊN

(HPĐT)- Hải Phòng là 1 trong 3 tỉnh, thành phố có số đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp xã phải sắp xếp và giảm lớn nhất cả nước, sau Hà Nội và Nghệ An. Chưa kể, thay vì đơn thuần thực hiện sáp nhập các ĐVHC như các địa phương khác, Hải Phòng còn kết hợp triển khai điều chỉnh địa giới hành chính giữa một số quận, huyện để chuyển đổi huyện Thủy Nguyên lên thành phố, huyện An Dương lên quận và mở rộng địa giới quận Hồng Bàng. Dù khối lượng công việc liên quan sắp xếp ĐVHC rất lớn, đang trong giai đoạn nước rút hết sức quan trọng với hàng loạt vấn đề cần giải quyết, tháo gỡ, nhưng thành phố luôn chủ động, bài bản thực hiện, quyết tâm hoàn thành kế hoạch sắp xếp, chuyển đổi các ĐVHC cấp xã vào tháng 9-2024 cùng các tỉnh, thành phố trên cả nước, theo chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ.

Kỳ 1: Đặt tên phường, xã mới hài hòa, hợp tình, hợp lý

Theo phương án tổng thể sắp xếp ĐVHC cấp xã, trên địa bàn Hải Phòng giai đoạn 2023-2025 có 82/217 ĐVHC cấp xã thực hiện sắp xếp thành 32 ĐVHC mới, giảm 50 đơn vị. Sau sắp xếp, trên địa bàn thành phố còn 167 ĐVHC cấp xã. Hàng chục xã, phường mới sau khi sáp nhập được đặt tên mới, nhưng vẫn giữ những đặc trưng văn hóa, lịch sử của các địa phương. Tên gọi mới hợp tình, hợp lý, được người dân đồng thuận, phấn khởi đón nhận.

Giữ được “hồn cốt” quê hương

Tên gọi xã, phường không chỉ đơn thuần là danh xưng, mà mang trong đó nhiểu giá trị lịch sử, truyền thống, bản sắc văn hóa gắn với quá trình phát triển của mỗi địa phương. Khi triển khai tiến hành sáp nhập các ĐVHC, chuyện đặt tên xã, phường mới được người dân trên cả nước và thành phố đặc biệt quan tâm. Tại một số tỉnh, dư luận “dậy sóng” với một số tên ĐVHC mới được cho là chưa hợp lý. Nhưng ở Hải Phòng, việc đặt tên xã mới, phường mới được tổ chức bài bản, thận trọng, bám sát vào lịch sử, văn hóa các địa phương để giữ và thể hiện được giá trị truyền thống cốt lõi sau khi sáp nhập, nên nhận được sự đồng thuận cao của người dân. Thực tế đặt tên các phường tại các quận: Ngô Quyền, Lê Chân cho thấy, sau khi sáp nhập 2, 3 phường, thường chọn tên gọi của phường có lịch sử phát triển lâu đời nhất để đặt cho phường mới. Như quận Lê Chân thực hiện sáp nhập 3 phường An Biên, Cát Dài, Lam Sơn thành phường mới mang tên An Biên. An Biên là địa danh cổ, nơi Nữ tướng Lê Chân khai hoang, lập ấp tạo nên vùng đất “Hải tần phòng thủ” xưa, nay là thành phố Hải Phòng. Tại quận Ngô Quyền, sáp nhập 3 phường: Đồng Quốc Bình, Lạch Tray, Lê Lợi thành phường Lạch Tray. Đây là địa danh gắn liền với Hải Phòng trong quá trình hình thành, xây dựng và phát triển; phố Lạch Tray là trục giao thông chính kết nối 3 phường hiện tại.

Tại huyện Vĩnh Bảo, Trưởng Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Phạm Ngọc Điệp cho biết, trên địa bàn huyện sáp nhập các xã Vĩnh Long, An Hòa, Hiệp Hòa thành xã mới Vĩnh Hòa; Nhân Hòa, Tam Đa, Vinh Quang thành xã mới Vĩnh Hưng; Nhân Hưng, Thanh Lương, Đồng Minh thành xã mới Vĩnh Hải; Tiền Phong, Vĩnh Phong, Cộng Hiền thành xã mới Tiền Phong; Tam Cường, Cổ Am, Vĩnh Tiến thành xã mới Tam Cường. Trong các tên xã mới có từ “Vĩnh” trong địa danh “Vĩnh Bảo”; còn “Hưng”, “Hải”, “Hòa” đều có ý nghĩa liên quan đến bản sắc địa phương, thành phố, thể hiện sự hài hòa, trường tồn, nhận được sự thống nhất cao của cộng đồng dân cư các xã được sáp nhập.

Tiến sĩ Đoàn Trường Sơn, nguyên Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử thành phố chia sẻ, thời gian qua ông tham gia tư vấn đặt tên xã, phường mới tại nhiều quận, huyện. Thực tế, việc đặt tên phường, xã mới khá phức tạp. Các địa phương chủ yếu “ghép nối cơ học” tên của 2 xã cũ, nên ban đầu chưa tạo nên sự đồng thuận. Qua tư vấn, lắng nghe ý kiến người dân, các địa phương họp bàn, thận trọng lựa chọn tên phường, xã mới bám sát tên các địa danh cổ, giá trị lịch sử chung nhất của 2 hay 3 xã được sáp nhập. Như tại huyện An Dương, sáp nhập xã Quốc Tuấn với xã Đặng Cường thành phường An Hải. Lúc đầu, do ghép cơ học tên 2 xã này thành các tên mới như Quốc Đặng, Đặng Quốc… không mang nhiều giá trị. “Nâng lên, đặt xuống”, cuối cùng quyết định lấy tên An Hải- tên cũ của huyện An Dương.

Huyện Thủy Nguyên có 12 phường, xã mới được đặt tên. Với 3 xã: Gia Minh, Gia Đức, Minh Tân cùng nằm ven sông Bạch Đằng, gắn với những chứng tích lịch sử, văn hóa chống giặc phương Bắc, nên xã mới được lấy tên Bạch Đằng. Các xã Mỹ Đồng, Kiền Bái cùng sáp nhập thành phường mới, nhưng khó ghép tên xã theo kiểu cơ học nên chọn tên mới là Lê Hồng Phong- tên chi bộ chung đầu tiên của 2 xã trước kia. Hay xã Phục Lễ có truyền thống hiếu học với hàng trăm cử nhân, tiến sĩ, giáo sư sáp nhập với xã Phả Lễ lại có truyền thống nghề đi biển. Truyền thống của 2 xã hoàn toàn khác nhau, chỉ chung văn hóa Hát đúm, nên 2 địa phương quyết định chọn tên mới là Nam Triệu Giang - địa danh cổ gắn với sự kiện lịch sử chiến thắng quân Nguyên Mông năm 1288.

Khi hợp lòng người, những tên phường mới, xã mới không chỉ là danh xưng, tên gọi mà còn đánh thức, ghi sâu đậm lòng tự hào trong mỗi người dân về truyền thống quê hương.

Tạo sự đồng thuận rất cao

Từ tháng 4-2024, thành phố hoàn thành lấy ý kiến cử tri về thành lập, điều chỉnh địa giới ĐVHC tại 9 quận, huyện. Tên gọi xã, phường mới được đưa ra trên các căn cứ cụ thể, rõ ràng về tính pháp lý và thuyết phục về mặt tâm lý, tình cảm. Kết quả, hơn 99% số cử tri của 9 quận, huyện đồng tình cao với chủ trương sắp xếp và đặt tên ĐVHC mới.

Kết quả được cử tri và giới chuyên môn đều đồng thuận là minh chứng cho sự nhất trí cao của người dân, khẳng định việc đặt tên xã mới, làng mới được thực hiện thận trọng, bài bản trên cơ sở xem xét kỹ lưỡng mọi yếu tố, tham vấn các chuyên gia lịch sử, văn hóa, cộng đồng dân cư. Ông Hoàng Viết Toàn, ở thôn Đông, xã Lê Lợi (huyện An Dương) bày tỏ: Theo đề án sắp xếp ĐVHC của huyện An Dương, sáp nhập thị trấn An Dương vào xã Lê Lợi, thành lập phường Lê Lợi. Cử tri, nhân dân đồng thuận cao với phương án này cũng như tên gọi. Theo lịch sử, trước đây, thị trấn An Dương được tách ra từ xã Lê Lợi. Nay sáp nhập hai địa phương lấy tên cũ là hợp lý, đáp ứng mong muốn của người dân.

Trong các quận, huyện của Hải Phòng, Thủy Nguyên là địa phương có số ĐVHC phải sắp xếp nhiều nhất, từ 37 xã, thị trấn xuống 21 xã, phường. Ngoài 9 xã dự kiến chuyển đổi lên phường trên cơ sở giữ nguyên tên gọi cũ, còn 12 phường, xã mới sẽ được đặt tên trên cơ sở sáp nhập 27 xã, thị trấn. Việc đặt tên xã mới, phường mới cũng phức tạp nhất, nhưng người dân đều đồng thuận, phấn khởi đón nhận tên gọi mới. Phó bí thư Thường trực Huyện ủy Nguyễn Thành Lung cho biết, ngay từ đầu khi Thành ủy, UBND thành phố có chỉ đạo về việc sắp xếp các ĐVHC gắn với việc chuyển đổi huyện Thủy Nguyên lên thành phố, Huyện ủy chủ động yêu cầu UBND huyện, người đứng đầu các cơ quan, địa phương thực hiện đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục việc đặt tên quy định tại Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2030. Việc đặt tên, đổi tên ĐVHC hình thành sau sắp xếp thực hiện theo quy định về tiêu chuẩn của ĐVHC và phân loại ĐVHC, bảo đảm đoàn kết, phù hợp với các yếu tố lịch sử, truyền thống, văn hóa của địa phương và tôn trọng ý kiến của phần đông cử tri.

Theo đồng chí Trần Thị Quỳnh Trang, Bí thư Huyện uỷ An Dương, Trưởng Ban Chỉ đạo xây dựng đề án thành lập ĐVHC quận tại huyện An Dương, công tác sắp xếp ĐVHC cấp xã, thành lập phường và thành lập quận là việc mới, việc khó. Trong quá trình thực hiện, huyện rà soát kỹ từng khâu, làm từng bước thận trọng, bảo đảm quy trình. Đối với các xã, thị trấn thuộc diện sáp nhập, huyện tổ chức lấy ý kiến cấp uỷ Đảng, chính quyền, đại diện nhân dân các địa phương; giao các địa phương chủ trì họp, lấy ý kiến các tầng lớp nhân dân để thống nhất tên gọi mới. Trên cơ sở này, huyện lập phương án, xin ý kiến của các sở, ngành, đơn vị liên quan, các thành viên tổ giúp việc, thành viên Ban Chỉ đạo để bổ sung, hoàn thiện.

Thực tế, quá trình đặt tên ĐVHC cấp xã là khó khăn lớn khi các quận, huyện bắt tay vào sắp xếp các xã, phường mới. Bởi lẽ người dân vốn có tâm lý muốn giữ tên gọi quen thuộc, gắn với truyền thống lịch sử, văn hóa địa phương, cũng như không phải đổi giấy tờ liên quan, tránh vướng mắc khi làm thủ tục. Song, thành phố đến các quận, huyện, xã, phường đồng loạt tăng cường tuyên truyền chủ trương, mục đích, phương án, lý do sắp xếp, đặt tên ĐVHC mới, tạo được sự đồng thuận cao nhất trong nhân dân. Trên cơ sở này, Sở Nội vụ tổng hợp kết quả, tham mưu hoàn thiện hồ sơ Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trên địa bàn thành phố giai đoạn 2023-2025 trình Chính phủ (qua Bộ Nội vụ) trước ngày 30-6-2024, bảo đảm tiến độ yêu cầu. Dự kiến đề án sẽ trình Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua trong tháng 9-2024, để các địa phương cấp xã triển khai công tác nhân sự chuẩn bị Đại hội Đảng bộ vào quý 1-2025 - Phó giám đốc Sở Nội vụ Trần Quang Trung thông tin.

Kỳ 2: Bảo đảm chế độ, quyền lợi đối với trường hợp dôi dư