Sản xuất nông nghiệp được dự báo bị tác động nhiều nhất bởi biến đổi khí hậu, đòi hỏi sự chuyển đổi kịp thời.

Trong ảnh: Một mô hình sản xuất nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu trên địa bàn huyện Kiến Thụy. 

(HPĐT)- Ngày 1-1-2022, Luật Bảo vệ môi trường (BVMT) sửa đổi có hiệu lực thực hiện. Đáng chú ý, Luật BVMT sửa đổi đưa “Thích ứng với biến đổi khí hậu” là điều đầu tiên của chương 7 quy định các hoạt động nhằm tăng cường khả năng chống chịu của hệ thống tự nhiên và xã hội, giảm thiểu tác động và tận dụng những cơ hội do biến đổi khí hậu (BĐKH) mang lại. Việc đưa hoạt động này thành pháp chế là căn cứ để mỗi cá nhân, tổ chức ý thức rõ ràng hơn, cùng hành động để ứng phó với BĐKH.

Ít giải pháp thích ứng, thiếu chủ động thực hiện

Hải Phòng là thành phố ven biển, có đường bờ biển dài vì vậy vấn đề BĐKH, nước biển dâng và bão, áp thấp nhiệt đới ảnh hưởng lớn đến đời sống nhân dân và các cơ sở hạ tầng ven biển. Những hiện tượng thiên tai, thời tiết dị thường như giông, lốc, mưa lớn… tuy chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn nhưng thường gây ra những hậu quả nặng nề.

Trước thực tế này, thành phố có nhiều giải pháp để ứng phó với BĐKH. Từ năm 2016, thành phố hoàn thiện quy hoạch phát triển kinh tế xã hội đến năm 2020, trong đó tích hợp yếu tố BĐKH, nước biển dâng; các quy hoạch sử dụng đất, phát triển rừng, nông thôn mới, khoáng sản, phát triển du lịch, tài nguyên nước, phát triển kinh tế – xã hội các địa phương… đều được xây dựng và tích hợp yếu tố BĐKH, nước biển dâng. Năm 2020, thành phố hoàn thành cập nhật kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050… Tuy nhiên, có thể thấy phần lớn các giải pháp tập trung vào ứng phó với các tác động của BĐKH. Số lượng giải pháp thích ứng chưa nhiều, hiệu quả chưa cao.

Tại hội thảo “Đánh giá thực trạng ảnh hưởng do BĐKH đối với thành phố Hải Phòng và đề xuất những giải pháp phòng tránh, thích ứng, giảm thiểu thiệt hại”, tiến sĩ Nguyễn Hữu Ninh, Chủ tịch hội đồng quản lý Trung tâm Nghiên cứu, Giáo dục Môi trường và Phát triển (CERED) thuộc Liên hiệp hội khoa học kỹ thuật Việt Nam nhận xét: Thành phố Hải Phòng thuộc top 20 thành phố có nhiều cư dân bị ảnh hưởng do ngập lụt. Mặc dù vấn đề ứng phó với BĐKH sớm được thành phố quan tâm định hướng, chỉ đạo, triển khai, nhưng nhận thức về vấn đề này còn chưa thực sự toàn diện; chưa thấy hết tầm quan trọng, ý nghĩa sống còn của công tác thích ứng, do đó thiếu chủ động trong triển khai thực hiện. Trong khi đó, hiện nay, cơ sở vật chất và trang thiết bị quan trắc còn yếu; công tác dự báo, cảnh báo đối với một số loại hình thiên tai chưa đáp ứng được yêu cầu; kết cấu hạ tầng về phòng, chống thiên tai vẫn còn nhiều bất cập.

Có nhiều lý do dẫn đến hạn chế này, trong đó nguyên nhân quan trọng là quy định pháp luật ứng phó BĐKH chưa đầy đủ. Cụ thể là Luật Bảo vệ môi trường 2014 dù luật hóa công tác ứng phó BĐKH, tuy nhiên, một số nội dung đang chồng lấn với các điều khoản trong các chương khác của Luật như nghiên cứu khoa học, quản lý chất thải…; một số quy định vẫn chưa cụ thể.

Luật BVMT sửa đổi có những quy định hoàn toàn mới cho thấy tầm quan trọng của hoạt động ứng phó BĐKH và giảm khí thải nhà kính trong mục tiêu bảo vệ môi trường của Việt Nam. Chương 7 về ứng phó BĐKH của Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi 2020 gồm 7 điều và 30 khoản. Điểm khác biệt lớn là trong các khoản có tới 55 điểm, trong khi Luật 2014 chỉ có 8 điểm. Đáng chú ý, Luật quy định cụ thể các vấn đề thích ứng BĐKH, giảm nhẹ phát thải khí thải nhà kính và bảo vệ tầng ozone. 

Tập trung tuyên truyền, khẩn trương đưa luật vào cuộc sống

Với những quy định mới trong Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi, khung chính sách ứng phó với biến đổi khí hậu (BĐKH) được bổ sung, hoàn thiện hơn theo hướng tận dụng những lợi thế, cơ hội từ BĐKH để phát triển kinh tế đất nước.

Để sớm đưa Luật Bảo vệ môi trường mới vào cuộc sống, trong đó có nội dung về thích ứng với BĐKH, Sở Tài nguyên Môi trường xây dựng kế hoạch tuyên truyền sâu, rộng đến các cấp, các ngành và nhân dân; trong đó, tập trung tuyên truyền nâng cao hiểu biết về BĐKH và các giải pháp thích ứng với BĐKH, phòng tránh, giảm nhẹ thiên tai. Sở đang khẩn trương xây dựng và thực hiện hiệu quả chương trình phối hợp với Ban Tuyên giáo Thành ủy về công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về bảo vệ môi trường, quản lý tài nguyên thiên nhiên và ứng phó với BĐKH trên địa bàn thành phố giai đoạn 2021 – 2025. Đồng thời, Sở tham mưu UBND thành phố đẩy mạnh đổi mới, hoàn thiện cơ chế tài chính, tăng cường và đa dạng hóa nguồn lực cho thích ứng với BĐKH. Việc nâng cao năng lực thích ứng tập trung hướng tới các hoạt động thích ứng bảo đảm tính đa mục tiêu, lợi ích kép trong việc nâng cao khả năng thích ứng của cộng đồng, vừa bảo đảm sinh kế của người dân, tăng cường khả năng giảm phát thải khí nhà kính, bảo tồn đa dạng sinh học; xây dựng cơ chế chính sách ưu đãi đối với những ngành, lĩnh vực, các tổ chức và cá nhân triển khai các chương trình mục tiêu về thích ứng với BĐKH, phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai; hỗ trợ các ngành, lĩnh vực và địa phương bị ảnh hưởng nhiều của BĐKH. Đồng thời, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ về lĩnh vực khí tượng thủy văn, BĐKH, phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai từ thành phố tới địa phương./.