Đường ô tô và cầu vượt biển Tân Vũ - Lạch Huyện được đưa vào sử dụng góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội khu vực tam giác kinh tế trọng điểm Hà Nội- Hải Phòng- Quảng Ninh. Ảnh: LÊ DŨNG

Kỳ 2: Tạo xung lực để Hải Phòng bứt phá

“Kim chỉ nam” cho phát triển 

Qua từng giai đoạn phát triển, thành phố Cảng luôn nhận được sự quan tâm, tin tưởng, tạo điều kiện thuận lợi từ Trung ương. Trong đó, Nghị quyết số 32 - NQ/TW ngày 5-8-2003 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển thành phố Hải Phòng trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đề ra 7 nhiệm vụ, giải pháp nhằm thực hiện mục tiêu: “Tập trung xây dựng và phát triển thành phố Hải Phòng xứng đáng là thành phố cảng, công nghiệp hiện đại, là đô thị trung tâm cấp quốc gia; đầu mối giao thông quan trọng và cửa chính ra biển của các tỉnh phía Bắc, có cảng nước sâu; một cực tăng trưởng kinh tế quan trọng của vùng kinh tế động lực phía Bắc...”. 

Thực hiện Nghị quyết 32 của Bộ Chính trị, hệ thống cảng biển, hạ tầng giao thông của thành phố Hải Phòng dần được đầu tư mạnh, có bước phát triển đột phá theo hướng đồng bộ, hiện đại. Đến nay, sau hơn 6 năm (2018-2024) chính thức đi vào hoạt động, Cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng tại Lạch Huyện- cảng nước sâu lớn nhất miền Bắc trở thành điểm cầu quan trọng trên hải trình của nhiều hãng tàu hàng đầu thế giới, trung tâm kết nối nhiều tuyến dịch vụ hàng hải khu vực và toàn cầu. Với 2 bến đang vận hành, 4 bến đang xây dựng và chuẩn bị đi vào khai thác, cảng cung cấp đa dạng dịch vụ như khai thác tàu hàng container, trung chuyển quốc tế, dịch vụ container lạnh, sửa chữa container và vận chuyển sà lan... Từ Lạch Huyện, có thể đưa hàng hóa đi thẳng đến Mỹ, châu Âu, không phải trung chuyển qua các cảng tại khu vực như Singapore, Hong Kong (Trung Quốc). Từ đó, góp phần giảm đáng kể chi phí vận tải, tăng năng lực cạnh tranh đối với hàng hóa xuất nhập khẩu của Việt Nam… 

Đồng chí Nguyễn Văn Thuận, nguyên Bí thư Thành ủy cho biết, sự ra đời và đi vào hoạt động của cảng nước sâu tại Lạch Huyện là sự minh chứng cho nỗ lực bền bỉ của thành phố cũng như sự quan tâm, tạo điều kiện của Trung ương. Năm 2005, khi mới triển khai thực hiện Nghị quyết số 32 được 2 năm, không nhiều người tin tưởng Hải Phòng sẽ xây dựng được cảng nước sâu vì có rất nhiều khó khăn, từ sự chưa thống nhất về quan điểm đến việc huy động nguồn lực. Vào thời điểm này, về dự và chỉ đạo Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ 12, đồng chí Nguyễn Phú Trọng, lúc đó là Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội nghe lãnh đạo Hải Phòng báo cáo cụ thể, chi tiết, kỹ lưỡng về những cơ sở cho việc hình thành, xây dựng, phát triển cảng nước sâu tại Lạch Huyện. Đồng chí tin tưởng Hải Phòng sẽ thành công, đồng thời gợi ý nếu Hải Phòng có cảng nước sâu, chắc chắn tạo thêm nguồn lực lớn cho sự phát triển của khu vực phía Bắc và cả nước, trong đó tạo điều kiện thuận lợi đối với sự phát triển của Hà Nội. Để hiện thực hóa mơ ước, tầm nhìn về cảng nước sâu, với sự sáng suốt của Bộ Chính trị và chỉ đạo trực tiếp của Chính phủ, sự quyết tâm của toàn Đảng bộ và nhân dân thành phố, Cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng và cầu vượt biển Tân Vũ - Lạch Huyện dài nhất Việt Namhai trong số những công trình hạ tầng tiêu biểu cho sự phát triển đột phá của thành phố được xây dựng, đi vào hoạt động, khai thác hiệu quả cao thế mạnh về cảng biển để củng cố vai trò cửa chính ra biển của các địa phương phía Bắc. 

Tiếp tục kế thừa và bổ sung Nghị quyết 32 sau 15 năm thực hiện (2003- 2018), ngày 24-1-2019, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 45 về xây dựng và phát triển Hải Phòng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nghị quyết 45 với 5 nhóm quan điểm, các chỉ tiêu cụ thể cho từng giai đoạn và 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để thực hiện mục tiêu “Xây dựng và phát triển Hải Phòng trở thành thành phố đi đầu cả nước trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa; động lực phát triển của vùng Bắc bộ và cả nước...”. Những nghị quyết của Bộ Chính trị là “kim chỉ nam” đối với sự phát triển của Hải Phòng.

Đi cùng ban hành các nghị quyết, trên cơ sở thực tiễn phát triển của thành phố, Bộ Chính trị đồng ý chủ trương cho phép Hải Phòng thực hiện thí điểm một số cơ chế, chính sách mới, có tính đột phá, đặc thù, bảo đảm tính thống nhất, tương quan, tương đồng với các thành phố lớn khác trong cả nước, tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ cho việc thực hiện và giám sát thực hiện các nghị quyết. Cụ thể, Nghị quyết 45 của Bộ Chính trị là căn cứ chính trị quan trọng để Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành nghiên cứu, ban hành các cơ chế, chính sách, tạo hành lang pháp lý vững chắc để phát triển Hải Phòng trở thành thành phố đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa; động lực phát triển vùng Bắc bộ và cả nước. Đồng thời, là nền tảng để khai thác và phát huy tiềm năng, thế mạnh của thành phố với kỳ vọng tạo ra xung lực mới để Hải Phòng tiếp tục phát triển nhanh và bền vững trong giai đoạn tới.

Trao cơ chế, chính sách đặc thù 

Cụ thể hóa định hướng trong Nghị quyết 45 của Bộ Chính trị, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 35/2021 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng đối với một số lĩnh vực. Cụ thể về quản lý tài chính, ngân sách nhà nước, thành phố được vay thông qua phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, vay từ các tổ chức tài chính trong nước, các tổ chức khác trong nước và từ nguồn vay nước ngoài của Chính phủ vay về cho thành phố vay lại với tổng mức dư nợ vay không vượt quá 60% số thu ngân sách thành phố được hưởng theo phân cấp. Hằng năm, ngân sách Trung ương bổ sung có mục tiêu cho ngân sách thành phố không quá 70% số tăng thu ngân sách Trung ương từ các khoản phân chia giữa ngân sách Trung ương và ngân sách thành phố so với dự toán Thủ tướng Chính phủ giao; thí điểm thực hiện chính sách phí, lệ phí trên địa bàn thành phố. Cùng với đó là các cơ chế, chính sách về quản lý đất đai, quản lý quy hoạch, thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức thuộc quản lý của thành phố. Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế- Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Hữu Toàn thông tin: Để bổ sung nguồn lực cho Hải Phòng và một số địa phương khác, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 521/2022 về việc bổ sung dự toán thu ngân sách nhà nước năm 2021; phân bổ, sử dụng nguồn tăng thu, cắt giảm, tiết kiệm và kinh phí còn lại của ngân sách Trung ương năm 2021; Nghị quyết số 40/2023 về việc bổ sung dự toán thu ngân sách nhà nước năm 2022; phân bổ, sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thường xuyên của ngân sách Trung ương năm 2022. 

Chính phủ cũng ban hành Nghị quyết số 108/2019 về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 45 của Bộ Chính trị và tiếp tục thể chế hóa các chủ trương, định hướng lớn bằng 3 mục đích, yêu cầu, 10 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu, 10 nhóm nội dung công việc với 42 nhiệm vụ cụ thể; phân công cơ quan chủ trì, cơ quan phối hợp và giao thời gian hoàn thành cho các bộ, ngành, UBND thành phố Hải Phòng và các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Tiếp đó, tháng 3- 2023, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 323 phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch chung thành phố Hải Phòng đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2050; đến tháng 12-2023 tiếp tục ban hành Quyết định số 1516 phê duyệt Quy hoạch này. 

Về phía các bộ, ngành, cơ quan Trung ương, với vai trò, trách nhiệm của mình tham mưu, đề xuất Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc trực tiếp ban hành một số chủ trương, cơ chế, chính sách, lồng ghép nhiều nội dung để thực hiện Nghị quyết số 45 của Bộ Chính trị. Cùng với đó, phối hợp, hướng dẫn thành phố Hải Phòng về hồ sơ, trình tự, thủ tục liên quan và điều chỉnh, bổ sung các chương trình, kế hoạch, quy hoạch và cân đối bổ sung nguồn vốn để đầu tư một số dự án, công trình quan trọng, có tính chất động lực đối với xây dựng và phát triển kinh tế-xã hội để khai thác hợp lý, hiệu quả các tiềm năng, lợi thế của thành phố. 

Kỳ 3: Nắm bắt tốt, lan tỏa cơ hội phát triển