(HPĐT)- Là địa phương có hệ thống thủy lợi đa dạng, phong phú, những năm gần đây, công tác sửa chữa, nạo vét, cải tạo, nâng cấp hệ thống mương dẫn, máng cứng được huyện Kiến Thụy thường xuyên quan tâm, chú trọng. Tuy nhiên, trên địa bàn còn nhiều tuyến kênh mương thủy lợi bị hỏng, xuống cấp, không bảo đảm dẫn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, cần đầu tư sửa chữa lớn.

Nhiều tuyến kênh sau trạm bơm trên địa bàn huyện Kiến Thụy được xây dựng từ lâu, nay xuống cấp, không bảo đảm cung cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Xuống cấp, không bảo đảm tưới tiêu 

Tuyến kênh dẫn nước sau trạm bơm qua cánh đồng Nãi Sơn hiện cung cấp nước sản xuất cho hơn 20 ha lúa, rau màu của 500 hộ dân xã Tú Sơn (huyện Kiến Thụy). Cả tuyến mương dài hơn 600m song có tới 300m bị vỡ hỏng, xuống cấp. Chủ tịch UBND xã Tú Sơn Đồng Duy Cường cho biết, tuyến kênh xây bằng gạch từ hơn 30 năm qua nên hiện tại bị sụt lún, nứt vỡ, gây khó khăn trong việc bơm nước tới khu vực ruộng xa, cao. Điều này cũng dẫn đến việc một số hộ dân phải bỏ canh tác do không có nước tưới tiêu kịp thời. Năm 2019, địa phương được đầu tư cải tạo tuyến kênh này bằng nguồn vốn nông thôn mới, song mới chỉ xây dựng được 300m. Để khắc phục, hằng năm, địa phương bố trí sửa chữa chắp vá tạm thời các chỗ vỡ, sụt, bảo đảm dẫn nước đáp ứng yêu cầu sản xuất nông nghiệp cho bà con. 

Qua thống kê, toàn huyện Kiến Thụy có 1.938 tuyến kênh với tổng chiều dài hơn 612km. Theo Quyết định số 549 ngày 14-3-2018 và Quyết định số 2294 ngày 25-9-2019 của UBND thành phố, đối với các tuyến kênh cứng sau trạm bơm trên địa bàn huyện Kiến Thụy được thành phố phân cấp, giao Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Đa Độ quản lý, khai thác và bảo vệ là các tuyến kênh xây cấp 1 xuất phát từ bể xả trạm bơm và một số ít tuyến kênh xây cấp 2. Còn lại các tuyến kênh cấp 2, cấp 3, tuyến xương cá thuộc địa phương quản lý. Phó chủ tịch UBND huyện Ngô Duy Khâm cho biết, các tuyến kênh chủ yếu được xây dựng từ giai đoạn 1999-2005, đến nay nhiều tuyến bị xuống cấp, nứt vỡ, ảnh hưởng đến việc cung cấp nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp. Nhu cầu sửa chữa lớn, trong khi nguồn kinh phí đầu tư bảo trì và nâng cấp hạn chế, chỉ có thể ưu tiên sửa chữa, cải tạo, nâng cấp một số công trình mang tính cấp bách. Việc thiếu quy hoạch tổng thể và quản lý chặt chẽ trong xây dựng và bảo trì hệ thống thủy lợi dẫn đến tình trạng xuống cấp nhanh chóng của các công trình. 

Cùng với đó, đối với các tuyến kênh chìm cấp 1, cấp 2, kênh hút trước trạm bơm, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thiếu nước thượng nguồn dẫn tới nước mặn xâm nhập sâu, rất khó khăn cho việc trữ nước và dẫn nước. Hiện, tình hình xâm nhập mặn, ô nhiễm môi trường nước ảnh hưởng nhiều đến sản xuất nông nghiệp tại các xã ven sông Văn Úc (như xã Tân Trào, Ngũ Phúc, Kiến Quốc, Đoàn Xá) trong cả vụ đông xuân và vụ mùa. Trong vụ xuân 2024, do nguồn nước sông Văn Úc bị ảnh hưởng của xâm nhập mặn, không thể cấp nước vào hệ thống kênh Cống Thông 1 để phục vụ sản xuất cho tiểu vùng của các xã: Đoàn Xá, Đại Hợp, Tú Sơn và Tân Phong. Để phòng, chống nhiễm mặn và phục vụ phơi ải khu vực xã Đoàn Xá, Cống Thông và cống Bè Lang 1 luôn đóng hoành triệt, chỉ mở để tiêu thoát khi có ngập úng và thau đảo nguồn nước khi bị ô nhiễm. Nguồn nước cấp chính vào kênh cống Thông 1 là sông Đa Độ qua cống Cái Sành để phục vụ sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản cho các địa phương.

Quan tâm quy hoạch, bố trí kinh phí 

Theo Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Kiến Thụy Phạm Xuân Nam, đơn vị tích cực phối hợp Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Đa Độ từng bước giải quyết tình trạng trên. Tuy nhiên, việc cải tạo, sửa chữa, nâng cấp các công trình bằng vốn sự nghiệp đang tạm dừng do chưa bố trí được nguồn vốn. Vì vậy, để khắc phục tạm thời, Công ty chỉ đạo các trạm, cụm thủy nông tăng cường kiểm tra, khơi thông lòng dẫn, chủ động sửa chữa nhỏ, bảo đảm nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp. 

Từ năm 2024, công ty rà soát, đánh giá các công trình xuống cấp, hư hỏng đưa vào kế hoạch trình thành phố cho sửa chữa 30 tuyến kênh với chiều dài 8,3km tại huyện Kiến Thụy. Song, thành phố mới phê duyệt 1,25 km gồm: Kênh xây sau trạm bơm Gốc Đa, kênh xây sau trạm bơm Bắc Sơn (xã Tân Trào), kênh xây sau trạm bơm Đại Đồng 2. Các tuyến còn lại, Công ty tiếp tục đưa vào kế hoạch sửa chữa những năm tiếp theo. Ngoài ra, để khắc phục, hạn chế tình trạng xâm nhập mặn, hằng năm, UBND huyện, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Đa Độ lập danh mục ưu tiên, bố trí nguồn kinh phí sự nghiệp, kinh phí bảo vệ đất trồng lúa để nạo vét, cải tạo, nâng cấp các tuyến kênh. Riêng năm 2024, Công ty rà soát các công trình, xây dựng kế hoạch đề xuất thành phố đầu tư cải tạo 26 tuyến kênh với tổng chiều dài 33,5km, được thành phố phê duyệt cải tạo nạo vét 13 tuyến, tổng chiều dài 18,8km. Các trạm khai thác công trình thủy lợi rà soát toàn bộ các công trình thủy lợi thuộc đơn vị quản lý, đề xuất thành phố đầu tư cải tạo, nâng cấp, sửa chữa giai đoạn 2025-2030 bằng nguồn vốn đầu tư công. Huyện cũng đề xuất đầu tư xây dựng trạm xử lý nước thải tại các chợ, khu dân cư để giảm thiểu ô nhiễm kênh thủy lợi. Đồng thời, xây dựng quy hoạch tổng thể cho hệ thống thủy lợi, giúp công tác quản lý chặt chẽ và hiệu quả.