Hải Phòng đang chuyển mình mạnh mẽ trong xây dựng, phát triển chính quyền điện tử. Điều này được thể hiện rõ nét qua chủ đề các năm 2022-2023 của thành phố: “Đẩy mạnh chỉnh trang, hiện đại hóa đô thị - Xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu - Thực hiện chuyển đổi số”. Với quan điểm “lấy người dân, doanh nghiệp là trung tâm, chủ thể, mục tiêu và động lực của chuyển đổi số”, các sở, ngành, địa phương xác định công tác dân vận chính quyền đóng vai trò quan trọng, từng bước xây dựng chính quyền điện tử, chính quyền số, hướng tới nền hành chính tinh gọn, minh bạch, thông thoáng, hiện đại.

Kỳ 1: Tạo chuyển biến từ cơ sở

Hiện, thành phố có 1.002 thủ tục hành chính (TTHC) đủ điều kiện cung cấp dịch vụ trực tuyến toàn phần; có 558/1.657 TTHC có yêu cầu nghĩa vụ tài chính được tích hợp triển khai thanh toán trực tuyến trên Cổng dịch vụ công (DVC) Quốc gia và Cổng DVC thành phố. Việc đưa các DVC lên môi trường trực tuyến mới chỉ tạo thêm 1 kênh để giải quyết các TTHC. Để phát huy hiệu quả của DVC trực tuyến, cần hướng người dân tiếp cận, sử dụng nền tảng này thông qua các biện pháp tuyên truyền, hướng dẫn từ cơ sở.

Công chức bộ phận “một cửa” xã An Hồng (huyện An Dương) hỗ trợ người dân thực hiện dịch vụ công trực tuyến trên Cổng Dịch vụ công thành phố.

Không ngại “khâu khó, việc mới”

Đến UBND xã Đồng Thái (huyện An Dương) để làm thủ tục đăng ký khai sinh cho con, được sự hướng dẫn của cán bộ “một cửa”, anh Mai Xuân Hơn hoàn thành thủ tục trong khoảng 30 phút. Thay vì phải mất thời gian di chuyển qua nhiều cơ quan hành chính, khai báo các loại giấy tờ, bây giờ chỉ cần đăng ký 1 lần trên Cổng DVC quốc gia là hoàn thành các thủ tục đăng ký khai sinh, đăng ký thường trú, cấp thẻ bảo hiểm y tế. Anh Hơn nhận xét: “Tôi bất ngờ vì TTHC được tinh giản, rút ngắn hơn trước rất nhiều, người dân chỉ cần làm một lần mà xong được 3 thủ tục, tiết kiệm thời gian đi lại. Trong quá trình làm, cán bộ “một cửa” hướng dẫn, giải thích tận tình, chi tiết nên thực hiện TTHC trực tuyến không gặp khó khăn. Lần sau, tôi có thể thể tự đăng ký tại nhà mà không cần đến trụ sở UBND xã”. 

Chị Nguyễn Thị Dương, công chức Tư pháp- Hộ tịch xã Đồng Thái cho biết: Liên thông đăng ký khai sinh, thường trú, cấp thẻ bảo hiểm y tế cho trẻ dưới 6 tuổi là nhóm TTHC mới được triển khai được khoảng hơn 3 tháng nay. Những ngày đầu triển khai, một số người dân có tâm lý “ngại” thay đổi, có phần do không quen thao tác trên máy tính, điện thoại thông minh. Để người dân thuận lợi tiếp cận, sử dụng dịch vụ, cán bộ, công chức bộ phận “một cửa” tập trung tuyên truyền, hướng dẫn cụ thể các bước, quy trình thao tác trên hệ thống. Những người trẻ tiếp cận khá nhanh và thao tác được ngay, nhưng với những người không thông thạo công nghệ thông tin thì thực hiện chậm hơn. Theo phản hồi, phần lớn người dân đều hài lòng với nhóm TTHC liên thông này.

Công chức bộ phận “một cửa” phường Anh Dũng (quận Dương Kinh) hỗ trợ người dân thực hiện dịch vụ công trực tuyến trên Cổng Dịch vụ công thành phố.

Không chỉ tích cực tiếp nhận cách làm mới, tiến bộ, nhận thức của người dân trong công tác chuyển đổi số, cụ thể trong thanh toán không dùng tiền mặt cũng được cải thiện rõ rệt. Cuối tháng 7-2023, ông Lưu Hữu Chiến, 69 tuổi, Tổ dân phố số 1, phường Vạn Hương (quận Đồ Sơn) tới bộ phận “một cửa” UBND phường để chứng thực một số giấy tờ cá nhân. Dù chi phí chứng thực chỉ 8 nghìn đồng, ông Chiến vâ xn đề nghị được quét mã QR-code để thanh toán trực tuyến, không dùng tiền mặt. Theo ông Chiến, sử dụng dịch vụ này khá nhanh, đơn giản lại lợi nhiều bề vì không cần phải đổi, trả, cầm tiền lẻ lại tiện theo dõi các khoản, thu chi qua tài khoản cá nhân.

Hiện, tại bộ phận “một cửa” các đơn vị, địa phương, cán bộ, công chức không chỉ làm nhiệm vụ tiếp nhận, xử lý, giải quyết và trả kết quả TTHC, mà còn là những tuyên truyền viên tích cực để đưa DVC công trực tuyến đến gần hơn với người dân. Theo Chủ tịch UBND xã An Thọ (huyện An Lão) Lê Ngọc Tuân, là địa phương ở khu vực ngoại thành, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin trong giải quyết TTHC của người dân còn hạn chế. Do đó, cán bộ, công chức xã tích cực cập nhật kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ nhằm chuyển dần từ “làm hộ”, “làm thay” sang “làm cùng”, hỗ trợ người dân. Chỉ tính riêng ngày 1-1 đến ngày 3-10, UBND xã tiếp nhận, giải quyết gần 600 hồ sơ TTHC, không có hồ sơ quá hạn, tỷ lệ hồ sơ trực tuyến đạt hơn 97%. Bên cạnh đó, đội ngũ công chức xã trở thành lực lượng chủ công trong đăng ký thực hiện 2 sáng kiến về nội dung công tác cải cách hành chính trên địa bàn là: đẩy mạnh chuyển đổi số, nâng cao hiệu quả công tác cải cách hành chính tại UBND cấp xã và một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính ngân sách xã. 

Còn tại xã Tự Cường- địa phương có số lượng hồ sơ trực tuyến lớn nhất huyện Tiên Lãng, UBND xã triển khai nhiều giải pháp để người dân chủ động tham gia nộp hồ sơ qua Cổng DVC Quốc gia và Cổng DVC thành phố. Công tác thông tin, tuyên truyền được triển khai bằng nhiều hình thức, bên cạnh niêm yết công khai các TTHC tại bộ phận “một cửa”, đẩy mạnh thông tin qua hệ thống loa truyền thanh, zalo và tuyên truyền trực tiếp tại các hội nghị và tại bộ phận “một cửa”. Cũng như vậy, nhiều sở, ngành, địa phương khác còn thiết lập các “kênh” zalo, số điện thoại đường dây nóng để trực tiếp hướng dẫn người dân, đồng thời tiếp nhận phản ánh, kiến nghị liên quan đến TTHC.

Công chức bộ phận “một cửa” phường Anh Dũng (quận Dương Kinh) hỗ trợ người dân thực hiện dịch vụ công trực tuyến trên Cổng Dịch vụ công thành phố.

Linh hoạt trong sắp xếp, bố trí cán bộ

Sự vào cuộc chủ động, quyết liệt của các địa phương, đơn vị tạo chuyển biến bước đầu trong nhận thức, thói quen của người dân khi tham gia thực hiện TTHC. Nhờ đó, tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn thành phố tăng qua các năm, cụ thể, tăng từ 18% năm 2021 tăng lên 62,2% năm 2022; qua 9 tháng năm 2023 đạt trên 90%. Tuy vậy, dù tỷ lệ hồ sơ trực tuyến tăng nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu. Theo kết quả chấm điểm Chỉ số cải cách hành chính của Hải Phòng năm 2022, điểm lĩnh vực xây dựng, phát triển chính quyền điện tử chính quyền số của Hải Phòng đạt 79,48%, xếp thứ 22/63 tỉnh, thành phố, giảm 4 bậc so với năm trước. Trong đó, tỷ lệ hồ sơ dịch vụ công trực tuyến còn thấp là điểm cần khắc phục ngay, trên phạm vi toàn thành phố.

Để cải thiện, nâng cao tỷ lệ hồ sơ trực tuyến, các địa phương, đơn vị xác định đội ngũ công chức cấp xã có vai trò quan trọng, là cầu nối đưa DVC trực tuyến đến gần hơn với người dân. Hiện, số lượng công chức xã được giới hạn theo quy định, nhưng khối lượng công việc khá lớn, để bảo đảm sự tinh gọn, năng động, hiệu quả cần có sự chỉ đạo sát sao, quyết liệt. Phó chủ tịch UBND phường Vạn Hương (quận Đồ Sơn) Vũ Văn Tấn cho biết: 9 tháng năm 2023, tỷ lệ hồ sơ dịch vụ công trực tuyến của phường tăng hơn 50% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là “trái ngọt” nhờ những nỗ lực, cố gắng của đội ngũ công chức tại bộ phận “một cửa”. Phần lớn cán bộ, công chức phường thành thạo xây dựng hồ sơ công việc điện tử, tuân thủ nghiêm trình ký số và bám sát tiến độ xử lý, giải quyết hồ sơ trên hệ thống bảo đảm đúng thời gian quy định. Đồng thời, “thuộc lòng” quy trình tiếp nhận, giải quyết được bố trí ở vị trí việc làm phù hợp, linh hoạt hỗ trợ nhau khi có nhiều người có yêu cầu giải quyết TTHC cùng lúc, tránh ùn ứ hồ sơ.

Không những thế, việc sắp xếp cán bộ chính quyền, cán bộ tiếp dân được sàng lọc, lựa chọn kỹ lưỡng, theo các tiêu chí cụ thể, rõ ràng. Trưởng Phòng Nội vụ huyện An Dương Nguyễn Văn Phong nêu: Xác định giải pháp trọng tâm để nâng cao tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến là hỗ trợ người dân thao tác nhập liệu điện tử. Cùng với đó, Phòng tham mưu UBND huyện chỉ đạo UBND các xã tập trung rà soát, lựa chọn những cán bộ làm việc tại bộ phận “một cửa” ngoài các yếu tố về chuyên môn, cần có tác phong thân thiện, hòa đồng, gần gũi, tạo cảm tình với người dân, doanh nghiệp, tạo sự đồng bộ không chỉ thể hiện từ đồng phục, phù hiệu nhận diện mà cả trong tác phong phục vụ. Hiện, cán bộ công chức xã tiếp nhận hồ sơ giải quyết TTHC tiến hành song song với thao tác trên hồ sơ giấy, nhập liệu hồ sơ điện tử. Dù phần việc của công chức tăng gấp đôi, nhưng do sẵn dữ liệu lưu trữ nên thời gian đối chiếu, xử lý thông tin giảm nhiều. Người dân được hưởng lợi khi có thể giảm khai báo, sử dụng lại thông tin trên hệ thống. 

Từ đầu năm đến nay, hệ thống thông tin giải quyết TTHC được triển khai tập trung, thống nhất cho 35/35 sở, ban, ngành, quận, huyện, 217/217 xã, phường, trị trấn, cung cấp 1.990 thủ tục hành chính, tạo thành hệ thống đồng bộ, thông suốt, hiện đại, góp phần hiện đại hóa nền hành chính của thành phố. Tuy có nhiều chuyển biến tích cực trong bộ máy cán bộ, công chức làm nhiều nhiệm vụ cải cách hành chính tại cơ sở, song theo TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế, vẫn cần có những giải pháp căn cơ hơn ở cấp sở, ngành, thành phố để nâng cao khả năng tiếp cận đất đai, nguồn vốn vay, giảm những chi phí phi chính thức… đối với doanh nghiệp, hộ kinh doanh, tạo sự sự thông thoáng, năng động của nền kinh tế.

(Kỳ 2: Lan tỏa sáng kiến nâng cao chất lượng phục vụ)