Đổi mới, hiện đại hóa công nghệ quan trắc là giải pháp nâng cao năng lực dự báo thiên tai, thời tiết.

Trong ảnh: Vườn Khí tượng của Trạm khí tượng hải văn Hòn Dáu (Đài Khí tượng thủy văn Khu vực Đông Bắc).

(HPĐT)- Việc cung cấp kịp thời thông tin, dữ liệu khí tượng thủy văn (KTTV), bảo đảm tính thống nhất, chính xác, liên tục, tin cậy là cơ sở phục vụ phòng tránh, giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai, đồng thời giúp việc hoạch định phát triển các ngành kinh tế-xã hội thích ứng biến đổi khí hậu. Nắm bắt yêu cầu này, Sở Tài nguyên và Môi trường tập trung thực hiện và đạt kết quả bước đầu trong việc hệ thống hóa, số hóa cơ sở dữ liệu thuộc lĩnh vực KTTV.

Từ yêu cầu thực tế

Trước tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH), thiên tai ngày càng diễn ra với tần suất và cường độ gia tăng như bão, áp thấp nhiệt đới, nước dâng, nắng nóng, hạn hán, ngập lụt, xâm nhập mặn... tác động và ảnh hưởng mạnh mẽ đến tài nguyên, môi trường sinh thái, các hoạt động kinh tế- xã hội của thành phố. Theo thống kê của Sở Tài nguyên và Môi trường, từ năm 2012 đến nay, trên địa bàn thành phố ghi nhận những thiệt hại lớn do thiên tai, bão lũ với con số lên tới hàng nghìn tỷ đồng. Riêng năm 2012, thiệt hại do thiên tai ước tính 1.000 tỷ đồng; năm 2013 khoảng 600 tỷ đồng, năm 2017 là 300 tỷ đồng…

Để phục vụ việc phòng tránh, giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai, cần có hệ thống cơ sở dữ liệu KTTV đầy đủ, được cập nhật thường xuyên liên tục, được quản lý, vận hành và phân phối, chia sẻ hợp lý. Theo Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Phạm Minh Thành, thông tin, dữ liệu KTTV và BĐKH là một trong những cơ sở để hoạch định phát triển các ngành kinh tế-xã hội, an ninh quốc phòng; khai thác và sử dụng các nguồn tài nguyên một cách hợp lý, bền vững; tận dụng tối đa những mặt thuận lợi, hạn chế những mặt bất lợi của các điều kiện KTTV. Từ thực tế này, Sở Tài nguyên và Môi trường đề xuất với thành phố về việc thực hiện đề án “Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu KTTV và giám sát biến đổi khí hậu”. Mục tiêu của đề án là xây dựng được cơ sở dữ liệu KTTV, giám sát BĐKH có hệ thống bảo đảm khai thác nhanh chóng, chính xác, thuận lợi và hiệu quả. Xây dựng được phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu KTTV, giám sát BĐKH và các bản đồ số chuyên đề về KTTV và thiên tai phục vụ quản lý, khai thác, cập nhật hiệu quả phục vụ công tác quản lý nhà nước về KTTV và BĐKH, phòng, tránh và giảm nhẹ thiệt hại thiên tai, bảo đảm quốc phòng- an ninh và phát triển kinh tế- xã hội bền vững.

Sẵn sàng đưa vào vận hành cơ sở dữ liệu về khí hậu

Ngày 19-8-2020, đề án “Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu KTTV và giám sát BĐKH” được UBND thành phố phê duyệt tại Quyết định số 2479-QĐ/UB. Đến tháng 9-2022, đề án hoàn thành, đạt mục tiêu đề ra là xây dựng được cơ sở dữ liệu KTTV, giám sát BĐKH trên địa bàn thành phố một cách có hệ thống, bảo đảm khai thác nhanh chóng, chính xác, thuận lợi và hiệu quả; cập nhật, quản lý, khai thác bằng hệ thống công nghệ thông tin; xây dựng được phần mềm quản lý và các bản đồ số chuyên đề về KTTV và thiên tai.

Hệ thống gồm: Bộ bản đồ chuyên KTTV, hải văn và giám sát BĐKH; bộ cơ sở dữ liệu KTTV và giám sát BĐKH; xây dựng phần mềm cơ sở dữ liệu KTTV và giám sát BĐKH và các tài liệu liên quan. Toàn bộ thông tin về vị trí hoạt động đến dữ liệu thu thập được từ các trạm KTTV đều được cập nhật, truyền tải đến cơ quan quản lý nhanh chóng, chính xác. Trong tháng 9-2022, hệ thống CSDL, phần mềm được chạy thử nghiệm tại Sở Tài nguyên và Môi trường, cho kết quả tốt. Hệ thống cơ sở dữ liệu KTTV và giám sát BĐKH của thành phố sẵn sàng kết nối, chia sẻ với CSDL tài nguyên môi trường quốc gia của Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Theo ông Đỗ Đình Chiến, Giám đốc Trung tâm tư vấn dịch vụ KTTV, BĐKH (Viện khoa học KTTV và BĐKH) - đơn vị tư vấn thực hiện đề án cho biết, việc xây dựng cơ sở dữ liệu KTTV và giám sát BĐKH giúp thành phố quản lý, khai thác mạng lưới và thông tin, dữ liệu KTTV phục vụ công tác dự báo, cảnh báo, phòng, chống và giám nhẹ thiệt hại thiên tai, đặc biệt là với thành phố ven biển như Hải Phòng; phân tích, đánh giá, theo dõi diễn biến của khí hậu, tác động của điều kiện KTTV, BĐKH đến tài nguyên môi trường, hệ sinh thái, điều kiện sống và các hoạt động kinh tế-xã hội, an ninh quốc phòng; phục vụ công tác quy hoạch, quản lý đa ngành, đa lĩnh vực: nông nghiệp, công nghiệp, du lịch, xây dựng, giao thông vận tải,… theo hướng phát triển bền vững.

Để bảo đảm việc vận hành sản phẩm đề án đạt hiệu quả cao, Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp đơn vị liên quan kết nối hệ thống cơ sở dữ liệu KTTV và giám sát BĐKH của thành phố vào trục tích hợp cơ sở tài nguyên môi trường quốc gia và cơ sở dữ liệu của thành phố. Việc hoàn thành đề án là cơ sở để hiện thực hóa kế hoạch chuyển đổi số của ngành Tài nguyên và Môi trường./.