(HPĐT)- Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia ra đời là minh chứng rõ nét thể hiện tầm nhìn chiến lược và quyết tâm chính trị của Đảng ta trong lĩnh vực quyết định đến thành công của sự nghiệp phát triển đất nước, nhất là khi đặt trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra vũ bão với tốc độ chóng mặt cùng sự cạnh tranh quốc tế ngày càng gay gắt. Tăng cường nội lực, khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ tri thức nhân loại, không chỉ làm chủ mà còn sáng tạo giá trị mới, là mục tiêu hướng tới.

Cùng với đó, việc thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, do người lãnh đạo cao nhất của Đảng trực tiếp đứng đầu cho thấy đây là nhiệm vụ đặc biệt, khâu đột phá chiến lược có vai trò trọng yếu không kém các nhiệm vụ quan trọng khác đang được cả nước tập trung thực hiện, như đổi mới, hoàn thiện thể chế phát triển; sắp xếp, tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị; phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực...

Với việc xác định rõ mục tiêu đạt được đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cùng hệ thống nhiệm vụ, giải pháp trong tổ chức thực hiện, Nghị quyết 57 là chiến lược quốc gia nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trên nền tảng tri thức và KHCN, tạo điều kiện và cơ sở vững chắc để bảo đảm sự phát triển nhanh và bền vững, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới- kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP từ 8% trở lên năm 2025 và tăng trưởng 2 con số trong các năm tiếp theo, thì KHCN và chuyển đổi số phải trở thành động lực chính.

Nhằm nhanh chóng đưa Nghị quyết 57 vào đời sống, tại kỳ họp bất thường Quốc hội khóa 15 vừa diễn ra, một nội dung trọng tâm là xem xét, thông qua Nghị quyết của Quốc hội về một số chính sách đặc thù, gỡ vướng để phát triển KHCN và đổi mới sáng tạo. Góp ý trên diễn đàn Quốc hội, dẫn chứng một số nền kinh tế gặp khó khăn vì đầu tư vào công nghệ cũ, hay việc nước ta đến nay vẫn loay hoay thí điểm 5G trong khi thế giới đã có công nghệ mới tiên tiến hơn nhiều, Tổng Bí thư Tô Lâm cảnh báo "tuyệt đối tránh đi vào vết xe đổ này" và nhấn mạnh: Việt Nam đi sau thì phải “đi tắt, đón đầu”, tập trung ngay vào làm chủ công nghệ mới, tránh lãng phí nguồn lực cho những công nghệ lạc hậu. Bằng loạt cơ chế đặc thù như tự chủ cao độ, ưu tiên đầu tư, khoán chi, miễn trừ trách nhiệm, chấp nhận rủi ro, xóa bỏ rào cản thương mại hóa sản phẩm khoa học..., Nghị quyết của Quốc hội sẽ "cởi trói" cho hoạt động KHCN đối với cả cơ quan nhà nước, doanh nghiệp và cá nhân các nhà khoa học, nghiên cứu.

Nghị quyết 45 của Bộ Chính trị định hướng xây dựng Hải Phòng thành trung tâm quốc tế về giáo dục, đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng và phát triển KHCN, với nhiều cơ sở nghiên cứu, đào tạo trên địa bàn. Thành phố Cảng là trung tâm kinh tế lớn, động lực phát triển của cả nước, với công nghiệp công nghệ cao là một trụ cột. Vì thế, Hải Phòng tất nhiên đảm đương nhiệm vụ, vai trò quan trọng trong triển khai thực hiện Nghị quyết 57. Thời gian qua, đẩy mạnh phát triển, ứng dụng KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong tất cả các lĩnh vực kinh tế- xã hội được thành phố chú trọng, tập trung cao. Chuyển đổi số “có mặt” tại chủ đề hằng năm của Hải Phòng. Nhờ vậy, thành phố đạt những kết quả bước đầu tích cực.

Theo kết quả Chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII) năm 2024, do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì xây dựng, với 52,39 điểm, Hải Phòng giữ vững vị trí thứ 3/63 tỉnh, thành phố trên cả nước, chỉ sau Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Trong đó, một số chỉ số thành phần đạt điểm rất cao, được đánh giá là thế mạnh, như Giáo dục (83,7 điểm- dẫn đầu cả nước), Cải cách hành chính (91,87), Tỷ lệ doanh nghiệp ngành dịch vụ và chuyên môn KHCN... Tuy nhiên, Hải Phòng còn hạn chế ở một số chỉ số khá quan trọng, như Nghiên cứu và phát triển (29,67 điểm), gồm nhân lực và chi từ ngân sách địa phương cho KHCN.

Hoạt động nghiên cứu, phát triển KHCN không chỉ diễn ra trong trường đại học, viện nghiên cứu, mà còn là nhiệm vụ của doanh nghiệp. Thực tiễn thế giới cho thấy, sự hợp tác, liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và trung tâm nghiên cứu là chìa khóa thành công trong phát triển, ứng dụng các thành tựu KHCN tiên tiến. Hải Phòng là trọng điểm thu hút đầu tư nước ngoài (FDI) của cả nước với tổng vốn khoảng 35 tỷ USD, trong đó có nhiều doanh nghiệp công nghệ cao tầm cỡ toàn cầu, là lợi thế lớn.

Thực tế, đây là những nguồn lực then chốt để phát triển KHCN, đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, cần được tận dụng, phát huy mạnh mẽ. Thành phố đã có những kế hoạch, giải pháp nhằm khắc phục hạn chế, để giữ vững và nâng cao vị trí xếp hạng Chỉ số PII. Đồng thời, việc tạo điều kiện cho doanh nghiệp FDI đầu tư sản xuấtkinh doanh cần gắn với trách nhiệm xây dựng, tổ chức hoạt động nghiên cứu phát triển (R&D) và liên kết, chuyển giao công nghệ với các cơ sở nghiên cứu, doanh nghiệp nội trên địa bàn. Việc nhanh chóng thực hiện hệ thống nhiệm vụ, giải pháp của Nghị quyết 57 sẽ góp phần khắc phục bất cập, khơi thông các trụ cột “đầu vào” như thể chế, nguồn lực, cơ sở hạ tầng cho nghiên cứu và phát triển. Từ đó, đưa KHCN, đổi mới sáng tạo tại Hải Phòng “cất cánh”, trở thành động lực chính để thành phố phát triển nhanh, bền vững.