HTX sinh thái Ba Thôn (xã Tú Sơn, huyện Kiến Thụy) thực hiện tích tụ ruộng để xây dựng vùng sản xuất tập trung. Ảnh: TRUNG KIÊN

Nhiều vướng mắc

Nhận thấy diện tích ruộng bỏ canh tác tại địa phương ngày càng gia tăng, sau nhiều năm làm việc xa nhà, ông Trần Văn Trường (xã Vinh Quang, huyện Vĩnh Bảo) ấp ủ xây dựng mô hình kinh tế từ chính lợi thế tự nhiên tại quê hương. Theo đó, tháng 9- 2023, ông Trường thành lập HTX nông nghiệp thương mại Cao Sáng. Ông Trường cho biết, HTX tích tụ thuê 20 mẫu ruộng của bà con, trả cho bà con 15 kg thóc/vụ/sào để đầu tư sản xuất. Sau 2 vụ liên kết, bước đầu tạo ra sản phẩm, việc làm cho lao động địa phương.

Hiện, toàn thành phố có 220 HTX dịch vụ nông nghiệp, 82 tổ hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp. Thời gian qua, nhiều đơn vị mạnh dạn tham gia tích tụ, tập trung ruộng đất để trồng lúa, sản xuất rau màu, hoa cây cảnh, cây ăn quả, nuôi trồng thủy sản… bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế cho các bên tham gia, góp phần tích cực khắc phục tình trạng ruộng bỏ canh tác, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, từng bước đẩy mạnh tái cơ cấu, phát triển ngành nông nghiệp tại các địa phương. Song thực tế, số lượng HTX, tổ hợp tác tham gia tích tụ ruộng đất, xây dựng vùng sản xuất quy mô lớn còn khiêm tốn. Khó khăn trong tích tụ đất đai đang là rào cản để thu hút các đơn vị HTX, doanh nghiệp đầu tư sản xuất lâu dài.

Phó giám đốc HTX sinh thái Ba Thôn Nguyễn Duy Hai cho biết, được chính quyền địa phương tạo điều kiện, từ năm 2022, đơn vị ký hợp đồng thuê lại ruộng của nông dân, với giá thuê 250.000 đồng/sào/năm (bao gồm chi phí điều tiết thủy lợi), thời gian thuê từ 5-10 năm. Mục tiêu của đơn vị tích tụ, hình thành vùng sản xuất diện tích đất 30 ha, nhưng do tâm lý người dân giữ ruộng, sợ mất đất nên hiện tại mới thuê được gần 20 ha. Đợt mưa bão vừa qua khiến toàn bộ nhà tạm trông coi, 5 ha trồng ớt xuất khẩu và toàn bộ diện tích nuôi tôm thẻ, cá đối chuẩn bị đến kỳ thu hoạch thiệt hại hoàn toàn, gần như phải bắt đầu lại từ đầu. Còn tại HTX nông nghiệp Quyết Tiến (huyện Tiên Lãng), diện tích bỏ canh tác toàn xã vào khoảng 5 ha, dù HTX muốn tích tụ triển khai trồng rau màu tập trung, song vì diện tích ruộng phân tán, nhỏ lẻ tại các thôn nên khó để đầu tư, triển khai hiệu quả…

Quan tâm tháo gỡ

 Thời gian qua, nhiều địa phương đẩy mạnh các giải pháp khuyến khích, kích cầu, hỗ trợ doanh nghiệp, HTX đẩy mạnh tích tụ, tập trung đất phát triển sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao. Như tại huyện Kiến Thụy, từ năm 2023, Ban Thường vụ Huyện ủy ban hành Nghị quyết số 08 về tích tụ, tập trung ruộng đất giai đoạn 2023-2025, định hướng đến năm 2030. Sau hơn 1 năm thực hiện, các địa phương có gần 80 mô hình tích tụ hơn 460 ha, khắc phục gần 300 ha ruộng bỏ canh tác. Chủ tịch UBND huyện Kiến Thụy Lưu Văn Thụy cho biết, huyện đang tiếp tục chỉ đạo rà soát diện tích bỏ ruộng không canh tác để xây dựng lộ trình, giải pháp, kế hoạch tích tụ cụ thể; rà soát, xử lý các vi phạm, vướng mắc về đất đai, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, xem xét xử lý hành vi không sử dụng đất trồng cây hằng năm trong thời hạn 12 tháng liên tục, đất trồng cây lâu năm trong 18 tháng liên tục. Cùng với đó, tăng cường hướng dẫn các tổ chức, doanh nghiệp, HTX thực hiện tích tụ ruộng đất lập và hoàn thiện hồ sơ bảo đảm đúng quy trình, thủ tục...

Trước những vướng mắc, khó khăn của các HTX, theo Phó chủ tịch Liên minh HTX thành phố Nguyễn Minh Hoàng, từ đầu năm 2024 đến nay, đơn vị phối hợp Sở Tài nguyên và Môi trường hỗ trợ, hướng dẫn 5 đơn vị thành viên về thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, xin thuê đất; giải đáp, tư vấn 23 kiến nghị về thủ tục lĩnh vực đất đai; tổ chức 1 hội nghị sinh hoạt thành viên chuyên đề đất đai khu vực kinh tế tập thể. Tại đây, các đại biểu được thông tin nhanh những điểm mới của Luật Đất đai năm 2024, các quy định xác định nguồn gốc, tiếp cận và sử dụng đất đai. Liên minh HTX cũng tích cực triển khai các hoạt động đào tạo nguồn nhân lực, xúc tiến thương mại, trợ vốn; tạo điều kiện cho HTX tiếp cận cơ chế, chính sách hỗ trợ của Trung ương, thành phố.

Theo Điều 21 Luật HTX 2023, trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, chính quyền địa phương ưu tiên bố trí quỹ đất cho tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX thuê; ưu đãi hợp lý về giá và thời gian cho thuê đất đối với các đơn vị chưa được hỗ trợ thuê đất theo quy định về đất đai. Để phát huy hiệu quả, hiệu lực thi hành của Luật HTX năm 2023, tạo thuận lợi cho các địa phương ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ khu vực kinh tế tập thể, thời gian tới, Liên minh HTX thành phố tiếp tục tăng cường phối hợp các sở, ngành, địa phương giải quyết kiến nghị của HTX, đơn vị thành viên; tổ chức hội nghị chuyên đề, kịp thời hỗ trợ HTX, đơn vị thành viên, nhất là trong việc tiếp cận, thụ hưởng các chính sách tại Nghị quyết 20 của Đảng về tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể...