Nhiều lễ hội vui chơi bị hủy bỏ, khiến các đoàn xiếc nhỏ không có nơi biểu diễn.  

Mất mát hàng tỷ USD

Tập đoàn giải trí Cirque du Soleil của Canada ngày 29-6 buộc phải nộp đơn xin bảo hộ phá sản sau 36 năm mang đến những buổi trình diễn xiếc đương đại đầy mê hoặc tại hơn 400 thành phố trên khắp thế giới. Đây là cái kết không bất ngờ khi đại dịch COVID-19 khiến nhà điều hành đoàn xiếc lừng danh thế giới này phải hủy bỏ các chương trình biểu diễn trong 3 tháng qua. Trong đó, bao gồm cả 10 show lưu diễn khắp thế giới với các vở diễn kinh điển như "O", "Michael Jackson One", "The beatles love". Từ công ty có lợi nhuận khoảng 1 tỷ USD/năm, đến nay, Cirque du Soleil chìm trong khoản nợ 1 tỷ USD trong khi khả năng trả nợ của công ty gần như bằng 0 bởi mọi hoạt động bị đóng băng, công ty phải cắt giảm tới 95% số nhân sự.

Rõ ràng, dù là công ty xiếc lớn mạnh hàng đầu thế giới, Cirque du Soleil vẫn không thể vượt qua giai đoạn khó khăn khi phải tạm ngừng hoạt động quá lâu. Thực tế này cũng thê thảm không kém đối với những đoàn xiếc nhỏ. Hàng nghìn gánh xiếc ở Đức, Ấn Độ, Pháp… thất nghiệp vì các lễ hội văn hóa và hội chợ vui chơi – nơi nhiều đoàn xiếc nhỏ có cơ hội tham gia buổi diễn, bị hủy bỏ. Theo IETM (Tổ chức Nghệ thuật biểu diễn toàn cầu), chỉ trong mạng lưới của tổ chức này, các nghệ sĩ biểu diễn xiếc mất hơn 1 triệu USD tiền thu nhập vì không có việc làm trong mùa dịch.

Không khó hiểu khi môn nghệ thuật này đặc biệt lâm nguy giữa bối cảnh nền kinh tế-xã hội cả thế giới tụt dốc vì dịch bệnh. Với các ca sĩ, nhạc sĩ hay nhạc công, việc biểu diễn trực tuyến tại gia khắc phục tình trạng không thể lên sân khấu là điều không mấy khó khăn. Tuy nhiên, đối với ngành nghệ thuật vốn đòi hỏi không gian biểu diễn hoành tráng với ánh sáng, thiết bị và trang phục kỳ công, cùng sự dàn dựng cầu kỳ, nghệ sĩ xiếc khó có động lực để thay đổi toàn diện và thích nghi trong điều kiện giãn cách xã hội như hiện nay.

Khẩn trương tìm lối thoát

Sau tuyên bố phá sản của Cirque du Soleil, nhiều tổ chức, công ty tư nhân như 3 công ty của Mỹ, Canada và Trung Quốc thể hiện sự quan tâm đến việc mua cổ phần, đưa ra mức giá 420 triệu USD mua lại gánh xiếc này. Đây được xem là mức giá khởi điểm để các nhà đầu tư mua lại gánh xiếc trong cuộc đấu giá sắp tới. Cirque du Soleil cũng nhận được khoản tài trợ 300 triệu USD để tái khởi động và hỗ trợ nhân viên, mở ra ánh sáng cuối đường hầm cho gánh xiếc này.

Tuy nhiên, không phải đoàn xiếc nào cũng may mắn như vậy. Theo ông Albert Ritter, Chủ tịch Hiệp hội các ông bầu gánh xiếc của Đức, nhiều nghệ sĩ xiếc của Đức thậm chí phải biểu diễn nhờ ở các gánh hàng bán đồ ăn trên đường phố, đánh đổi niềm vui và sự tự hào để kiếm sống. Do vậy, các gánh xiếc từ lớn đến nhỏ buộc phải khẩn trương tìm lối thoát. Trong đó, giải pháp được nhiều đoàn xiếc cân nhắc nhất là tìm kiếm nguồn quỹ từ sự đóng góp của người hâm mộ. Nhiều trang web chuyên dùng để gây quỹ được các đoàn xiếc sử dụng để kêu gọi công chúng ủng hộ các nghệ sĩ xiếc, với số tiền ủng hộ có thể chỉ từ 5 USD. Ngoài ra, nhiều công ty xiếc lớn hơn tìm kiếm khoản vay giá trị cao lên đến hàng triệu USD từ ngân hàng để tạm thời trả lương nhân viên.

Tuy nhiên, theo ông Markus Strobl, nhà quản lý của một trong những gánh xiếc tiếng tăm nhất châu Âu Roncalli, những khoản vay và tiền ủng hộ này không thể là giải pháp lâu dài nếu như các nghệ sĩ xiếc không thay đổi cách biểu diễn để thích nghi với tình hình mới. Cần nhất hiện nay là sự quyết tâm sáng tạo, thích nghi của các nghệ sĩ khi tìm tòi cách lan tỏa vẻ đẹp của xiếc, không để ngành nghệ thuật này bị chôn vùi giữa sự tàn phá của dịch bệnh.