(HPĐT)- Ngày 6-12-2024, HĐND thành phố ban hành Nghị quyết 101 kết luận về kết quả giám sát việc thực hiện các quy định pháp luật trong cấp giấy chứng nhận (GCN) quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản sắn liền với đất trên địa bàn thành phố. Theo Nghị quyết 101, hiện nay, tỷ lệ thực hiện chỉnh lý biến động đất đai, cấp đổi GCN quyền sử dụng đất sau đổi điền, dồn thửa đạt rất thấp. Một trong những vướng mắc lớn ảnh hưởng đến tiến độ cấp GCN đất nông nghiệp sau đổi điền, dồn thửa là cơ sở dữ liệu đất đai chứng minh nguồn gốc sử dụng đất chưa đầy đủ.

Cán bộ huyện An Lão kiểm tra hiện trạng sử dụng đất trên địa bàn xã Quốc Tuấn. Ảnh: TRUNG KIÊN

Thiếu hồ sơ chứng minh nguồn gốc đất 

Cuối tháng 12-2024, lãnh đạo huyện An Lão có cuộc đối thoại với người dân, trong đó vấn đề được nhiều người dân phản ánh kiến nghị là địa phương quan tâm cấp đổi GCN quyền sử dụng đất nông nghiệp sau khi thực hiện đổi điền, dồn thửa, địa phương rất quan tâm. Tuy nhiên, việc cấp GCN cho các hộ dân sau đổi điền, dồn thửa đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc bởi hiện trạng sử dụng đất thay đổi, nhưng hồ sơ quản lý của chính quyền địa phương không cập nhật những biến động này. Thời gian qua, nhiều hộ dân tự ý chuyển đổi, chuyển nhượng ruộng đất cho nhau nhưng không có giấy tờ đủ căn cứ pháp lý chứng minh việc chuyển đổi. Bên cạnh đó, có những hộ mất GCN quyền sử dụng đất hoặc GCN được cầm cố, thế chấp tại ngân hàng. Tình trạng rất phổ biến trên địa bàn thành phố là các địa phương tổ chức đổi điền, dồn thửa nhưng không có phương án được cấp huyện phê duyệt. Do đó, khi tiến hành lập hồ sơ, việc truy nguồn gốc sử dụng đất mất nhiều thời gian. Đơn cử như tháng 1-2024, thực hiện đề án xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai của thành phố, huyện Thủy Nguyên (nay là thành phố Thủy Nguyên) thực hiện đo đạc lập cơ sở dữ liệu đất nông nghiệp. Theo hồ sơ quản lý của cơ quan chức năng trên địa bàn huyện có hơn 200 nghìn thửa đất nông nghiệp. Tuy nhiên, kết quả đo đạc thực tế số thửa nông nghiệp chỉ còn hơn 89 nghìn thửa. Khi tiến hành đo đạc, đơn vị thi công và chính quyền địa phương gặp nhiều khó khăn tìm kiếm hồ sơ xác định chủ sử dụng đất của thửa đất nông nghiệp.

 Hiện các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương đang loay hoay tìm hướng giải quyết tình trạng này. Theo đồng chí Dương Đình Ổn, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, theo quy định tại Khoản 4, Điều 77 Nghị định số 102/2024/NĐ-CP ngày 30- 7-2024 của Chính phủ, UBND cấp huyện cấp GCN quyền sử dụng đất trên cơ sở phương án sử dụng đất được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Tuy nhiên, trên địa bàn thành phố, việc chuyển đổi đất nông nghiệp cho các gia đình, cá nhân hầu như không có phương án đổi điền, dồn thửa được UBND cấp huyện phê duyệt. Do đó, cơ sở để cấp GCN theo phương án đổi điền, dồn thửa mà không có phương án phê duyệt chưa được quy định cụ thể.

Cơ sở pháp lý và xác lập chủ sử dụng đất 

Mới đây, đoàn công tác Bộ Tài nguyên và Môi trường có cuộc làm việc với UBND thành phố về công tác quản lý đất đai. Trao đổi về vướng mắc trong công tác cấp GCN trường hợp đổi điền, dồn thửa, Cục trưởng Cục Đăng ký dữ liệu thông tin đất đai Mai Văn Phấn cho biết, hiện có hai tình huống trong cấp GCN sau đổi điền, dồn thửa. Với trường hợp đổi điền, dồn thửa có phương án được UBND cấp huyện phê duyệt được được hỗ trợ đo đạc, lập hồ sơ. Phần diện tích đổi điền, dồn thửa trong hạn mức không thu tiền; ngoài hạn mức sẽ phải trả tiền cấp quyền theo quy định. Đối với những trường hợp đổi điền, dồn thửa tự phát, không có phương án được UBND cấp huyện phê duyệt, áp dụng cấp GCN theo Khoản 6, Điều 138 của Luật Đất đai, đó là cấp GCN đối với những trường hợp chưa có giấy tờ. Cụ thể, gia đình, cá nhân đang sử dụng đất ổn định vào mục đích thuộc nhóm đất nông nghiệp, nay được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận không có tranh chấp thì được cấp GCN quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất theo hình thức Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất đối với diện tích đất đang sử dụng nhưng không vượt quá hạn mức giao đất nông nghiệp cho cá nhân quy định tại Điều 176 của Luật này; thời hạn sử dụng đất tính từ ngày được cấp GCN quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất; diện tích đất nông nghiệp còn lại (nếu có) phải chuyển sang thuê đất của Nhà nước. 

Cùng với những định hướng tháo gỡ về quy định pháp luật, các địa phương phối hợp với các nhà thầu thực hiện Đề án xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai; theo đó các thửa đất nông nghiệp, trong đó có thửa đất đổi điền, dồn thửa sẽ được đo đạc, lập hồ sơ hiện trạng và quy chủ sử dụng đất. Đây là căn cứ để cơ quan chức năng lập hồ sơ cấp GCN. Cụ thể, tại thành phố Thủy Nguyên đơn vị thi công là Công ty TNHH MTV Tài nguyên và Môi trường Miền Nam kết hợp đo bờ vùng và thu thập tài liệu chia ruộng còn lưu ở thôn, xã, thị trấn như bản đồ giải thửa, sơ đồ chia đất nông nghiệp, cùng các loại GCN và những tài liệu người dân cung cấp để chia trên bản đồ, quy chủ và xác định cắm mốc giới ngoài thực địa đối với thửa đất đã chia.