(HPĐT)- Đình Đồng Tử (còn có tên khác là đình Đồng Tải) được xây dựng cách đây hơn 700 năm, thuộc phường Bắc Hà (quận Kiến An). Thuở xưa, đình được đặt tại chân núi Vọ; đến giữa thế kỷ 19 mới di dời lên đầu làng. Đình nhìn ra hướng Tây, tọa lạc trên một gò đất cao về phía Đông Nam phường Bắc Hà; bên phải là đường liên khu phố Đồng Tử, bên trái là cánh đồng lúa, trước mặt là núi Cột Cờ. Ngày 5-9- 2012, đình Đồng Tử được công nhận là Di tích lịch sử cấp thành phố theo Quyết định số 1448- QĐ/UBND của UBND thành phố.

Đình Đồng Tử ngày nay.

Theo tư liệu ở Viện bảo tàng lịch sử và Viện Hán Nôm, Đình Đồng Tử được các triều vua nhà Nguyễn từ Tự Đức đến Khải Định phong 12 sắc về thần tích, thần sắc cho 7 vị Thành hoàng được thờ trong đình gồm 4 mẹ con bà Phùng Thị Trinh và 3 vị thiên thần Cao Sơn, Quý Minh, Nam Hải đại vương. Bà Phùng Thị Trinh là chị gái của Bố Cái Đại vương Phùng Hưng, người Đường Lâm, lấy chồng họ Trương ở trang Đồng Tử, huyện An Lão (nay là ba tổ dân phố Đồng Tử 1, 2, 3 thuộc phường Phù Liễn). Bà hiền từ, nhân hậu, hiếu thảo, có công cùng ba con trai đánh giặc giữ nước, được Nhân dân trong vùng yêu mến.

Trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp (1946- 1954), Đình Đồng Tử là một trong những cơ sở kháng chiến của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân địa phương. Ngày 25-8-1945, tại Đình Đồng Tử, nhân dân tập trung mang bảng cờ, biểu ngữ mít tinh dự lễ ra mắt Ủy ban cách mạng lâm thời xã. Đình cũng là nơi mở lớp bình dân học vụ, xóa nạn mù chữ cho người dân; nơi diễn ra bầu cử Đại biểu Quốc hội của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.

Năm 1947, để thực hiện chủ trương “vườn không nhà trống” của Đảng, đình làng bị thiêu hủy, lửa cháy trong 7 ngày mới tắt. Sau vụ cháy, người dân chỉ tìm thấy 2 hòn đá tảng và 1 cây cột quân dưới ao nhà dân gần đó. Những hình ảnh đẹp về đình Đồng Tử xưa chỉ còn lưu dấu trong ký ức của lớp người ngoài tuổi 70, mãi mãi chìm vào dĩ vãng.

Bia ký, thần tích, sắc phong của đình đến nay đều không còn, đồ thờ tự cũng bị thất lạc. Tại đình Đồng Tử chỉ còn lưu giữ 3 chân tảng kê cột của ngôi đình cổ xưa. Tuy nhiều thứ đã mai một theo thời gian, nhưng dân làng Phù Liễn vẫn nhớ như in đôi câu đối ứng với sự tích Thành hoàng làng:

Long thành tam đạo binh công rực phùng hưng xã tắc

Đồng trang nhất dạ mộng âm phù định để giang sơn

Năm 2009, thể theo nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân, Đình Đồng Tử được phục dựng lại ngay trên nền móng đình xưa. Sau khi phục dựng, một công trình văn hóa tâm linh lợp ngói Giếng đáy Quảng Ninh với dàn mái gỗ đẹp nhất vùng đã xuất hiện trở lại trong sự chào đón hồ hởi của bà con và du khách. Đình mới có bố cục mặt bằng hình chữ đinh gồm 3 gian 2 dĩ Tiền tế và 3 gian Hậu cung, được làm hoàn toàn bằng chất liệu bê tông, cốt thép, các cấu kiện đều được sơn kiểu giả gỗ. Đình lợp ngói mũi hài truyền thống, làm kiểu chéo đao tàu góc, trên đại tự ghi 3 chữ Hán “Đình Đồng Tử”. Nền và sân đình lát gạch Giếng đáy, chung quanh khuôn viên xây tường bao. Tổng diện tích khuôn viên đình hiện nay rộng 2.000 m2.

Hằng năm, Đình Đồng Tử tổ chức lễ hội văn hóa truyền vào các ngày âm lịch: 10 tháng 1 (ngày sinh Đức Bà Phùng Thị Trinh); 9 tháng 2 (ngày sinh của 3 vị là con Đức Bà và cũng là ngày hóa của Đức Bà); 8 tháng 12 (ngày hóa của các vị thần). Vào những ngày này, người dân thường tập trung về đình, cùng nhau dâng hương dâng hoa tưởng nhớ chư vị Thành hoàng làng để tỏ lòng tôn kính, biết ơn các bậc tiền nhân có công đánh giặc giữ nước. Trong 2 ngày diễn ra lễ hội, ngoài phần lễ gồm tế dâng hương Thành hoàng tại đình thì có phần hội bao gồm các trò chơi dân gian, văn nghệ địa phương đặc sắc, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài thành phố.