(HPĐT)- Từ đầu năm 2024 đến nay, Báo Hải Phòng nhận được nhiều đơn thư của bạn đọc liên quan đến tranh chấp đất đai. Trong số các nguyên nhân, một phần do chủ đất chưa thực hiện tốt trách nhiệm sau khi được Nhà nước giao quản lý, sử dụng. Điều này dẫn tới những tranh chấp, mâu thuẫn phức tạp trong cộng đồng dân cư, tiềm ẩn nguy cơ mất ổn định an ninh trật tự ở cơ sở.

Thửa đất xảy ra tranh chấp của bà Ánh Hằng.

Tranh chấp kéo dài vì quản lý chưa tốt 

Đó là trường hợp của gia đình bà Nguyễn Thị Ánh Hằng, ở tổ dân phố số 53, phường Nghĩa Xá (quận Lê Chân) liên quan tới thửa đất ở tại lô số 3, tờ bản đồ số 24, tại thôn Trang Quan, xã An Đồng (huyện An Dương). Trong đơn khiếu nại gửi Báo Hải Phòng, bà Hằng trình bày: Vợ chồng bà được UBND huyện An Dương cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) số CN 643214 đối với thửa đất nói trên từ ngày 2-7-2018. Do chưa có điều kiện kinh tế, nên gia đình chưa xây nhà trên thửa đất này. Cuối tháng 4-2022, qua kiểm tra, bà Hằng phát hiện thửa đất bị cá nhân chiếm trái phép để xây dựng nhà, sinh hoạt trên đó. Ngay khi phát hiện sự việc, bà Hằng nhiều lần có đơn gửi UBND xã An Đồng và UBND huyện An Dương đề nghị thu hồi đất trả lại cho gia đình bà, nhưng cũng phải mất tới 2 năm cơ quan chức năng và chính quyền địa phương vào cuộc kiên quyết xử lý, bà Hằng mới đòi được đất. 

Tương tự, gia đình bà Mai Thị Làn, trú tại xã Tân Tiến (huyện An Dương) được UBND huyện An Dương cấp GCNQSDĐ đối với thửa đất thổ cư tại lô số 1, tờ bản đồ số 24, ở thôn Trang Quan, xã An Đồng từ ngày 20-4-2009. Gia đình bà Làn không có biện pháp quản lý chặt chẽ đối với thửa đất suốt 13 năm. Đến năm 2022, bà Làn phát hiện thửa đất của gia đình bị cá nhân khác chiếm, xây nhà và sử dụng trái phép nên mới gửi đơn kiến nghị tới UBND xã An Đồng, UBND huyện An Dương. Vụ việc sau đó được chính quyền địa phương giải quyết dứt điểm, bà Làn được nhận lại đất. Dù vậy, điều này khiến chủ sử dụng đất mất nhiều thời gian, công sức, tiền bạc... 

Ví dụ khác về tranh chấp đất đai phát sinh do chủ đất không quản lý chặt chẽ đất được giao sử dụng, đó là trường hợp gia đình bà Nguyễn Thị Hương, ở nhà số 10, ngõ 16, phố Lương Khánh Thiện, phường Cầu Đất (quận Ngô Quyền). Gia đình bà Hương có thửa đất thổ cư, diện tích 72 m2, ở ngõ 104, đường vòng Vạn Mỹ, phường Vạn Mỹ (quận Ngô Quyền), được Công ty CP kho vận ngoại thương Hải Phòng cấp từ năm 1991. Đến năm 2016, khi có nhu cầu, bà Hương làm hồ sơ gửi UBND phường Vạn Mỹ và UBND quận Ngô Quyền đề nghị cấp GCNQSDĐ thì nảy sinh tranh chấp với hai hộ giáp ranh dẫn tới không thể cấp GCNQSDĐ đối với thửa đất nêu trên. 

Từ các trường hợp trên cho thấy, có không ít trường hợp đối tượng đã lợi dụng sơ hở trong quản lý của người sử dụng đất để thực hiện chiếm, trục lợi. Vì vậy, để bảo quản đất của mình, chủ sở hữu cần sử dụng đúng mục đích; xây tường rào bảo vệ ranh giới đất và thường xuyên kiểm tra, quản lý hiện trạng đất...

Cần chủ động thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ 

Báo cáo tại cuộc đồng chí Bí thư Thành ủy tiếp và giải quyết khiếu nại của công dân đối với gia đình bà Mai Thị Làn, Chủ tịch UBND xã An Đồng (huyện An Dương) Đinh Văn Quyền cho biết: ngoài bà Làn, bà Ánh Hằng, trên địa bàn xã An Đồng còn một số trường hợp tranh chấp đất với lý do tương tự. Cùng với đó, tình trạng người dân chuyển nhượng đất thông qua Văn phòng công chứng hoặc mua bán viết tay không qua công chứng, chứng thực, nhưng người mua đất không thực hiện kê khai đăng ký biến động đất đai tại Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai và chính quyền địa phương nơi có đất, cũng gây khó khăn lớn trong công tác quản lý đất đai. 

Còn theo công chức địa chính – xây dựng – môi trường UBND phường Vạn Mỹ Phạm Xuân Hưởng, mặc dù là chủ lô đất số 104 đường vòng Vạn Mỹ, nhưng nhiều năm, gia đình bà Hương bỏ hoang khiến lô đất bị biến thành nơi tập kết rác thải gây mất vệ sinh môi trường và dẫn tới tranh chấp với các hộ chung quanh, khiến chính quyền địa phương mất nhiều thời gian giải quyết nhưng không đạt kết quả. Để không nảy sinh tranh chấp, trách nhiệm quản lý đất được giao sử dụng của người dân rất quan trọng. 

Theo quy định tại Điều 31 Luật Đất đai 2024, người sử dụng đất có nghĩa vụ sử dụng đất đúng mục đích, đúng ranh giới thửa đất; thực hiện kê khai đăng ký đất đai, thực hiện các nghĩa vụ tài chính về đất đai cũng như các nghĩa vụ khi thực hiện chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại… đất theo quy định pháp luật. Do đó, cá nhân, hộ dân khi được nhà nước giao quyền sử dụng đất ở cần sử dụng đất đúng mục đích. Trường hợp chưa có điều kiện xây dựng nhà cũng cần có biện pháp quản lý (xây tường bao xác định ranh giới lô đất, thực hiện nghĩa vụ thuế sử dụng đất cũng như thường xuyên giám sát, kiểm tra hiện trạng). Cùng với đó, chính quyền địa phương nâng cao năng lực quản lý đất đai ở cơ sở, kịp thời xử lý nghiêm hành vi chiếm đất để sử dụng trái phép, tránh những tranh chấp phát sinh.