(HPĐT)- Thấm nhuần lời dạy của Bác Hồ kính yêu: “Cán bộ tư pháp phải gần dân, hiểu dân, giúp dân, học dân” và thực hiện phương châm “Trợ giúp pháp lý luôn luôn đi cùng dân”, tập thể lãnh đạo Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước thành phố đã bàn bạc, đưa ra các sáng kiến, đổi mới hoạt động trợ giúp pháp lý (TGPL) hướng về cơ sở, chủ động tiếp cận, phục vụ kịp thời mọi đối tượng cần TGPL thông qua việc phối hợp với nhiều cơ quan, đơn vị, tổ chức như Phòng Tư pháp, Liên đoàn Lao động, Hội Nông dân, Phụ nữ, Cựu chiến binh, Đoàn Thanh niên, Đoàn Luật sư, Hội Nạn nhân chất độc da cam, Hội Người khuyết tật, Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS; các trại giam, nhà tạm giữ; các trường học và cơ sở chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt trên địa bàn thành phố …

Thay vì người dân phải tự tìm đến, đi lại vất vả, tốn kém, TGPL đến trực tiếp với người dân để tư vấn pháp luật, lắng nghe, chia sẻ, dùng “lý, tình” để giúp đỡ nhiều gia đình giải quyết những vướng mắc liên quan đến pháp luật, hòa giải được những mâu thuẫn, tranh chấp kéo dài. Trong những năm qua, Trung tâm tổ chức được hơn 600 đợt TGPL lưu động, thực hiện tư vấn pháp luật cho hơn 10.000 trường hợp.

Để công tác TGPL được phổ biến rộng rãi đến các cấp, các ngành và địa phương, Trung tâm chú trọng công tác truyền thông, thông tin về hoạt động TGPL như: Biên soạn, in ấn, phát hành miễn phí hàng chục nghìn thư ngỏ, tờ gấp pháp luật, cẩm nang pháp luật và các tài liệu pháp luật khác; đặt bảng thông tin về TGPL, niêm yết danh sách, địa chỉ, số điện thoại, các tổ chức TGPL, người thực hiện TGPL tại trụ sở Trung tâm và các chi nhánh của Trung tâm, UBND các xã, thị trấn và các cơ quan tiến hành tố tụng… Không chỉ có vậy, người dân thành phố còn biết đến hoạt động TGPL miễn phí của Trung tâm thông qua các chuyên mục giải đáp pháp luật và TGPL trực tiếp tại trụ sở Báo Hải Phòng; Phụ trương Pháp luật của Sở Tư pháp và Báo Hải Phòng phối hợp xuất bản; Chuyên mục “Hộp thư truyền hình”,”Bàn tròn pháp luật”, “Nhịp cầu pháp luật” của Đài Phát thanh –Truyền hình Hải Phòng, chuyên mục “Trợ giúp pháp lý luôn đi cùng dân” trên sóng Đài phát thanh các quận, huyện; trang tin điện tử của Sở Tư pháp, Website của Trung tâm TGPL... Từ chỗ hoạt động TGPL còn mới mẻ, ít người biết đến thì nay người dân thành phố biết đến Trung tâm nhiều hơn và chủ động tìm đến mỗi khi có nhu cầu về mặt pháp luật. Nhờ vậy, từ khi đi vào hoạt động đến nay, Trung tâm thực hiện tư vấn pháp luật được gần 20.000 vụ việc thuộc các lĩnh vực hình sự, dân sự, hôn nhân gia đình, đất đai, chính sách, lao động, hành chính và lĩnh vực pháp luật khác. Đồng thời, Trung tâm còn cử trợ giúp viên pháp lý (TGV) và luật sư tham gia tố tụng hơn 2.530 vụ việc về hình sự, dân sự, tranh chấp đất đai, hôn nhân gia đình, lao động, hành chính.

Đặc biệt, thực hiện Luật TGPL năm 2017, Trung tâm làm tốt công tác tham mưu giúp Sở Tư pháp trình UBND thành phố ban hành nhiều chương trình, kế hoạch triển khai công tác TGPL trên địa bàn. Bên cạnh đó, Trung tâm tham mưu để Sở Tư pháp, Hội đồng phối hợp liên ngành về TGPL trong hoạt động tố tụng của thành phố tổ chức triển khai quán triệt nội dung cơ bản Luật TGPL, các thông tư liên tịch và Quy chế phối hợp trong hoạt động tố tụng cho người thực hiện TGPL, người tiến hành tố tụng và các chức danh tư pháp khác. Một trong những điểm nhấn nổi bật của công tác phối hợp về TGPL trong hoạt động tố tụng là ngày 31-7-2019, Sở Tư pháp và Tòa án nhân dân thành phố ký kết chương trình phối hợp thực hiện mô hình “Dân vận khéo” về TGPL trong hoạt động xét xử giai đoạn 2019 - 2025 nhằm bảo đảm tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia tố tụng, trong đó có người được TGPL trước Tòa án, hạn chế tối đa việc bỏ sót người bị buộc tội, đương sự trong vụ án thuộc diện được TGPL có nhu cầu mà không được TGPL.

Số lượng vụ việc TGPL trong hoạt động tố tụng năm 2020 đạt 257 vụ, tăng 23,5 % so với cùng kỳ năm 2019. Riêng 6 tháng đầu năm 2021, Trung tâm cử Trợ giúp viên pháp lý thực hiện 161 vụ án hình sự, dân sự, hành chính, tăng 46,3% so với cùng kỳ. Chất lượng vụ việc tham gia tố tụng cũng không hề thua kém dịch vụ do luật sư cung cấp cho khách hàng. Đơn cử, năm 2020 và 6 tháng đầu năm 2021, trong tố tụng hình sự, có gần 30 vụ bị cáo được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ, nhiều vụ bị cáo được giảm án hoặc tòa án tuyên xử với mức án thấp nhất mà VKS đề nghị. Trong tố tụng dân sự và đại diện ngoài tố tụng, quyền và lợi ích hợp pháp của người được TGPL được bảo vệ, như vụ ông Nguyễn Văn H là người có công với cách mạng ở quận Ngô Quyền khởi kiện đòi lại được 512,7m2 đất do người khác quản lý; vụ cụ Lương Thị T ở huyện Thủy Nguyên là người cao tuổi được hưởng trợ cấp hàng tháng đã được Tòa án chấp nhận yêu cầu khởi kiện chia 552 m2 đất thừa kế... Nhiều vụ việc Trung tâm tích cực tham gia hòa giải có kết quả giúp Tòa án ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của các bên đương sự, như vụ tranh chấp đất đai của ông Bùi Văn M ở huyện Thủy Nguyên, vụ tranh chấp ngõ đi chung của ông Nguyễn Hữu T ở huyện Cát Hải … Bên cạnh đó, Trung tâm tham gia đại diện ngoài tố tụng giúp 2 cháu Ngô Văn N, Ngô Văn T có hoàn cảnh đặc biệt ở huyện Vĩnh Bảo làm được giấy khai sinh; giúp làm thủ tục để các cháu Nguyễn Thị H là người khuyết tật ở huyện Kiến Thụy, cháu Nguyễn Thị P ở huyện An Dương được hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng.

Hoạt động của Trung tâm TGPL nhà nước thành phố góp phần giúp người dân nâng cao ý thức, thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của mình; giữ gìn sự đoàn kết trong cộng đồng dân cư; hạn chế tình trạng khiếu nại, tố cáo vượt cấp; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội, giữ vững ổn định an ninh trật tự và tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa./.