Nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi

Trong thời gian công tác tại Đài Tiếng nói Việt Nam, nhạc sĩ Dân Huyền có nhiều dịp được gặp gỡ nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi. Ngoài những trao đổi về nghề nghiệp, có lần, hai nhạc sĩ trò chuyện về sự ra đời của “Diệt phát xít” - nhạc hiệu của Đài.

Theo nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi kể lại, vào đầu năm 1945, đời sống người dân Hà Nội cơ cực, thê thảm. Hồi đó, nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi cùng các văn nghệ sĩ hoạt động trong Hội Văn hóa Cứu quốc nhận được Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Trong không khí khẩn trương đó, nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi và Văn Cao, Đỗ Nhuận (hai bạn học và cùng hoạt động ở Hải Phòng) bàn nhau mỗi người viết một bài hát cách mạng để đáp ứng yêu cầu của phong trào.

Ít hôm sau, các nhạc sĩ có “Tiến quân ca” (Văn Cao), “Du kích ca” (Đỗ Nhuận). Riêng nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi khá vất vả mới hoàn thành xong “Diệt Phát xít”. Bài hát của nhạc sĩ không in trên báo Độc Lập như hai bài của Văn Cao, Đỗ Nhuận, mà Nguyễn Đình Thi chép tay mấy bản đưa đến nơi tập của văn công trẻ. Ngay lập tức, “Diệt phát xít” trở thành bài hát của toàn dân vì mang khí thế của thời đại. Chất hành khúc của bài hát cùng tiếng kèn đồng giục giã, thôi thúc như lời kêu gọi: “Việt Nam bao năm ròng rên xiết lầm than… Đã đến ngày trả mối thù chung... Đồng bào tuốt gươm vùng lên... Giành lại áo cơm tự do".

Ngay khi vừa sáng tác xong bài hát, nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi phải đi họp tại chiến khu Tân Trào, không được chứng kiến cuộc mít tinh tuần hành ủng hộ Việt Minh ngày 17-8-1945 tại Hà Nội. Sau đó về nhạc sĩ mới nghe anh em kể lại rằng, chiều hôm đó, cả Hà Nội là không khí sôi sục của quần chúng tiến đến Tổng khởi nghĩa. Trong cuộc diễn thuyết ở Nhà hát Lớn, một lá cờ đỏ sao vàng rất to được buông từ trên nóc xuống. Sau bài hát tập thể “Tiến quân ca”, một anh thanh niên bước ra trước máy phóng thanh hát vang bài “Diệt phát xít”. Chỉ được nghe kể lại mà nhạc sĩ không khỏi xúc động, nước mắt cứ trào ra.

Sau cuộc mit-tinh, Hội Khuyến nhạc ở Hà Nội in thêm nhiều bản, dàn nhạc Bảo An Binh hay diễn tấu ở những nơi đông người, dưới sự chỉ huy của nhạc sĩ Đinh Ngọc Liên. Cũng từ đó, “Diệt Phát xít” được chọn làm nhạc hiệu của Đài Tiếng nói Việt Nam. Nhạc hiệu được trích từ đoạn điệp khúc “Việt Nam, Việt Nam, Việt Nam, ôi đất Việt yêu dấu ngàn năm. Việt Nam, Việt Nam, muôn năm” của bài hát. Cùng với đó là lời xướng “Đây là tiếng nói Việt Nam, phát thanh từ Hà Nội, thủ đô nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”.