(HPĐT)- Các chuyên gia mới đưa ra cảnh báo, chính sách thuế quan đáp trả lẫn nhau hiện nay giữa các quốc gia có thể làm suy yếu triển vọng kinh tế, làm tăng chi phí và gây đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cảng Long Beach ở Los Angeles (Mỹ), một trong những cửa ngõ chính cho thương mại từ Mỹ sang châu Á. Ảnh: AP

Dễ phá vỡ triển vọng tăng trưởng

Tại diễn đàn về các rủi ro mang tính hệ thống vừa diễn ra tại Cebu (Philippines), Giám đốc IMF khu vực châu Á - Thái Bình Dương Krishna Srinivasan đưa ra cảnh báo, các nước áp thuế lên hàng hóa nhập khẩu để đáp trả lẫn nhau có nguy cơ phá vỡ triển vọng tăng trưởng trên toàn cầu, dẫn đến chuỗi cung ứng dài hơn và kém hiệu quả hơn.

Cảnh báo của ông Srinivasan được đưa ra trong bối cảnh có nhiều lo ngại về kế hoạch của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump áp thuế 60% đối với hàng hóa Trung Quốc và ít nhất 10% đối với tất cả mặt hàng nhập khẩu khác. Ông Srinivasan cho rằng, thuế quan có thể cản trở thương mại toàn cầu, cản trở tăng trưởng ở các quốc gia xuất khẩu và có khả năng làm tăng lạm phát ở Mỹ, buộc Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed - Ngân hàng trung ương) phải thắt chặt chính sách tiền tệ, bất chấp triển vọng tăng trưởng toàn cầu ảm đạm.

Tháng trước, Liên minh châu Âu (EU) quyết định tăng thuế đối với xe điện do Trung Quốc sản xuất lên tới 45,3%, khiến Bắc Kinh đáp trả bằng việc áp thuế nhập khẩu từ 30,6% đến 39,0% đối với rượu mạnh từ EU, với lý do các sản phẩm nhập khẩu này đang gây thiệt hại đáng kể cho ngành sản xuất rượu trong nước.

IMF dự báo kinh tế toàn cầu tăng trưởng 3,2% cho cả năm 2024 và 2025, yếu hơn so với dự báo lạc quan hơn của IMF đối với châu Á, ở mức 4,6% cho năm nay và 4,4% cho năm tới. Ông Srinivasan nhận định, châu Á đang chứng kiến giai đoạn chuyển đổi quan trọng, tạo ra những điều khó đoán định, trong đó có rủi ro từ căng thẳng thương mại leo thang giữa các đối tác thương mại lớn. Những bất ổn chung quanh chính sách tiền tệ ở các nền kinh tế tiên tiến và kỳ vọng thị trường liên quan có thể ảnh hưởng đến các quyết định tiền tệ ở châu Á, tác động đến dòng vốn toàn cầu, tỷ giá hối đoái và các thị trường tài chính khác.

Nguy cơ lạm phát dài hạn

Lúc toàn cầu hóa đang ở đỉnh cao, không ai nghĩ đến khả năng nước nào đó lại quyết định đánh thuế 10% lên mọi hàng hóa nhập khẩu, bất kể từ nước nào. Thế nhưng đó là đề xuất của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump, thậm chí gần đây còn muốn nâng lên thành 20%.

Lập luận chủ yếu của ông Trump cho rằng hệ thống thương mại thế giới hiện nay là bất công cho nước Mỹ, hàng hóa nhập khẩu tạo ra thâm hụt thương mại, lấy mất việc làm, nâng giá đồng USD, làm Mỹ khó khăn trong xuất khẩu sang nước khác. Giải pháp theo ông là phải đánh thuế lên hàng hóa nhập khẩu từ các nước, với thuế suất từ 10-20%; riêng với Trung Quốc, thuế suất sẽ cao hơn, từ 50-60%.

Trước đây từng có tiền lệ vào năm 1971, khi Tổng thống Mỹ Richard Nixon áp thuế 10% lên hàng nhập khẩu. Tuy nhiên tình hình lúc đó khác bây giờ, vì lúc đó đồng USD được các đối tác thương mại Mỹ định giá quá cao, gây khó khăn cho hàng Mỹ trên thị trường quốc tế. Mức thuế 10% của ông Nixon chỉ duy trì trong bốn tháng, sau đó bị bãi bỏ. Nay ông Trump nhiều lần nói sẽ sử dụng mối đe dọa áp thuế cao để các đối tác thương mại phải nhượng bộ.

Phản ứng của các nước đương nhiên sẽ là trả đũa với mức thuế tương tự áp lên hàng nhập từ Mỹ. Trong thực tế, nhiệm kỳ đầu của ông Trump từng chứng kiến châu Âu, Trung Quốc, Canada, Mexico và Ấn Độ trả đũa chính sách thuế của ông Trump bằng thuế của chính họ. Shigeto Nagai, chuyên gia kinh tế của hãng tư vấn Oxford Economics nói với tờ New York Times, nếu ông Trump áp thuế 10% thì các nước, kể cả Nhật Bản, sẽ áp thuế với mức tương tự. Điều này sẽ dẫn tới kết quả xấu cho cả Mỹ và các nước: một sự kết hợp vừa suy thoái kinh tế, vừa lạm phát cao.

Tuy nhiên, các nhà kinh tế đều chia sẻ nhận định, thuế đánh lên hàng nhập khẩu sẽ tạo ra nhiều hiệu ứng tiêu cực hơn là tích cực. Thuế sẽ dẫn tới đối đầu thương mại, kể cả chiến tranh thương mại, gây tổn hại cho mọi nước, hạn chế dòng chảy thương mại toàn cầu, phá vỡ các chuỗi cung ứng hàng hóa, kìm hãm tốc độ tăng trưởng kinh tế nói chung và chắc chắn sẽ tạo ra áp lực lạm phát.